Waarschuw kinderen voor lawines

Ic-artsen in wintersportgebieden zien vaak hersendode patiëntjes

Lawines staan nu in de belangstelling omdat een bekende Nederlander er slachtoffer van is geworden. Maar ieder jaar raken honderden anonieme skiërs bedolven onder de sneeuw. Met name kinderen, die het gevaar onderschatten. Reden voor extra voorzichtigheid tijdens de wintersport.

Onlangs zag ik in Verbier een groepje enthousiaste jeugdige Nederlanders onder het hek van een wegens lawinegevaar gesloten piste door kruipen. Ze kwamen gelukkig heelhuids aan de andere kant, maar ik moest wel meteen denken aan andere jonge patiënten die ik door de jaren heen heb gezien, voor wie dit niet zo fortuinlijk afliep.

Vorig jaar heeft de REGA, de Zwitserse noodhelikopterdienst, 1500 wintersportreddingen uitgevoerd, waarvan ruim een derde verband hield met lawines. En in december 2011 kwam in Lausanne al het eerste lawineslachtoffertje van dit skiseizoen binnen. Het kind was met familie aan het skiën zonder dat er acht was geslagen op lawinewaarschuwingen. Ondanks alle pogingen het te redden, overleed het die nacht.

Twee methodes
Hersendood bij kinderen die in een lawine terecht zijn gekomen, is dus helaas een bekend probleem op intensive cares in wintersportgebieden. Regelmatig worden slachtoffertjes binnengebracht die ‘gered’ zijn uit lawines en daarna langdurig zijn gereanimeerd. De hoop is dat door de snelle afkoeling van het lichaam en de hersenen het zuurstofmetabolisme sterk verminderd is, waardoor ondanks de lange periode van anoxie de hersenfunctie gespaard zou kunnen blijven.

Afhankelijk van de situatie zijn er twee behandelmethoden voorhanden. De eerste optie is dat het slachtoffertje aan de extracorporale circulatie wordt gelegd. Hiermee garandeert men een goede bloedcirculatie met 100 procent zuurstof, in de hoop om op die manier verdere hersenbeschadiging te voorkomen. Deze methode vergt wel uitgebreide hartchirurgische ingrepen om de machine aan en later weer af te sluiten.

Een andere methode is om het slachtoffertje afgekoeld – en dus met verlaagde zuurstofbehoefte van de hersenen – in coma te houden en pas later, als de andere vitale functies zich herpakt hebben, langzaam op te warmen en uit de coma te laten ontwaken.

Hersendood
Bij beide methodes is de hoop dat het patiëntje neurologisch weer op een normaal niveau terugkomt. Helaas is dit vaker niet dan wel het geval. Geregeld moet na herhaalde MRI-onderzoeken worden vastgesteld dat de patiënt hersendood is.

In de meeste landen wordt verdere behandeling dan gezien als doelloos medisch handelen en wordt alle behandeling gestaakt, waarna het patiëntje overlijdt. Maar dit is niet in alle landen het geval. In Oostenrijk wordt dergelijk beleid tot nu toe gezien als actieve levensbeëindiging. Ook bij buitenlandse hersendode patiëntjes, bijvoorbeeld uit Nederland en Zwitserland, weigeren artsen vaak de behandeling te beëindigen. Dit heeft er in een aantal gevallen toe geleid dat deze patiëntjes overgeplaatst moesten worden naar hun land van herkomst, waar artsen op een intensive care dan alsnog de behandeling kunnen staken.

Dit soort situaties zijn voor de ouders, familieleden en vrienden verschrikkelijk moeilijk en droevig. Lawinewaarschuwingen moeten daarom heel serieus genomen worden, vooral als het om kinderen gaat, die de ernst er vaak niet van inzien.

Erik Meijboom, kindercardioloog en hoogleraar congenitale cardiologie, Centre Hospitalier Universitaire Vaudois, Lausanne

Correspondentieadres: erik.meijboom@chuv.ch

c.c.: redactie@medischcontact.nl

Lees ook:

‘Van een klokkenluider houden ze nooit meer’ - Interview met Erik Meijboom, Medisch Contact 29/30 2011, 1816-1819

Johan Friso 50 minuten gereanimeerd - Nieuwsbericht 24-2-2012

Avontuurlijk sporten met medisch verstand _ Interview met Joost ten Brinke, chrirurg in opleiding en teamlid van Outdoor Medicine, Medisch Contact 8-2012, 444-446