Waar zitten de emoties?

De lokalisatie van de psyche en het gevoelsleven van de mens zijn in de medische geschiedenis eeuwenlang onderwerp van speculatieve en wetenschappelijke beschouwingen geweest. In de tweede helft van de achttiende en de eerste helft van de negentiende eeuw leidde dat tot een levendig debat over de neuro-anatomie en -fysiologie.
In dit debat speelde de  frenologie volgens Franz Joseph Gall (1758-1828) en Johann Caspar Spurzheim (1776-1832), gepubliceerd tussen 1810 en 1819, een belangrijke rol. Zij poneerden een lokalisatie van de mentale functies in de hersenschors, die zich door cranioscopie liet aflezen uit de afdruk van de hersenwindingen op het schedeloppervlak. Parallel aan deze frenologische beschouwingen over de relatie tussen emoties en hersenen (of hersenschedel) richtten de fysiognomische beschouwingen zich op de relatie tussen emoties en het gelaat.

De schedelprent hiernaast is een van de vele prenten die de frenolo-gische verdeling van de menselijke emoties laten zien, in dit geval aan de hand van pictogrammen. De houtgravure is omstreeks 1845 gemaakt door de Amerikaanse frenologen Orson Squire Fowler en Henri Bushea. n

prof. dr. M.J. van Lieburg,
hoogleraar medische geschiedenis