Medicijn tegen amyloïdose

Een experimenteel medicijn blijkt in staat te zijn de depositie van amyloïd in verschillende organen tot staan te brengen. Zoals bekend, is afzetting van deze fibrillair gestructureerde proteïnesubstantie vooral een kenmerk van de ziekte van Alzheimer (depositie in de hersenen) en van diabetes type 2 (depositie in de pancreas). Mark Pepys en zijn medewerkers bekronen, door middel van een publicatie in Nature van 16 mei, 25 jaar wetenschappelijk onderzoek met deze belangrijke vondst. Uiteengezet wordt hoe het bewuste geneesmiddel is ontwikkeld en op welk mechanisme het aangrijpt.

Een kleine twintig jaar geleden suggereerde Pepys al dat de dissociatie van het ‘serum amyloïd P-eiwit’ (SAP) een cruciale rol zou moeten spelen bij de aanpak van amyloïdose. SAP is namelijk universeel aanwezig in alle amyloïd-afzettingen: bij Alzheimer maar ook bij perifere aandoeningen. SAP bindt zich aan deze afzettingen met behulp van calcium en beschermt ze tegen de afbrekende werking van enzymen en witte bloedcellen. Wie dus het SAP weet uit te schakelen, heeft de sleutel in handen om het proces van afzetting te stoppen: in dat geval immers kunnen normale lichaamsprocessen hun gang gaan en de amyloïd-deposities opruimen.

Pepys c.s. hebben nu kleine moleculen ontworpen, om precies te zijn: derivaten van het aminozuur proline, die zowel in vitro als in vivo SAP effectief te lijf gaan. Een van de door Pepys’ groep gebruikte derivaten werd gedurende ruim negen maanden gegeven aan negentien patiënten met perifere amyloïd-aandoeningen. Niet alleen nam het SAP-gehalte in het bloed van deze proefpersonen drastisch af, ook was er evidentie dat de SAP-hoeveelheden in de amyloïd-deposities terugliepen.

Is er nu een serieus te nemen medicijn in aantocht? Commentator Leslie Iversen in dezelfde aflevering van Nature: ‘Deze nieuwe benadering betekent een grote belofte voor de behandeling van perifere amyloïd-aandoeningen en, mogelijk, van de ziekte van Alzheimer.’ <