Slaap

Slaap, Matthew Walker, De Geus, 430 blz., 22,99 euro.

bestel direct

Matthew Walker, toonaangevend slaaponderzoeker, heeft zijn kennis voor een breed publiek gebundeld in het lezenswaardige Slaap. Walker ontkomt uiteraard niet aan de gebruikelijke basale uitleg over slaapmechanismen, circadiane ritmen, slaapfasen, fylogenie en ontogenie van de slaap en wat dies meer zij. Maar zelfs daar valt veel nieuws te lezen, zeker voor lezers die het vakgebied slechts van de zijlijn volgen.

Bijvoorbeeld dat nu vaststaat dat ons natuurlijke, ‘oermenselijke’ slaappatroon bifasisch is: een aaneengesloten periode ’s nachts en een kort middagdutje. Overal waar die siësta nog bestaat, leven mensen gemiddeld langer. Walker ontwikkelt verder fascinerende inzichten. Zo stelt hij dat de twee eigenschappen die de homo sapiens van andere primaten onderscheiden hun oorzaak vinden in de intensiteit van de menselijke remslaap: onze sociaal-culturele complexiteit en onze cognitieve vermogens. Hoe dat argument precies functioneert, leest u in zijn boek.

Van meet af aan maakt Walker duidelijk dat slaap een enorme hoeveelheid vitale functies vervult; er is letterlijk geen enkel orgaan dat aan de (heilzame) invloed ervan ontsnapt. Uiteraard besteedt hij ampel aandacht aan de schadelijke gevolgen van slaaptekort en slaapdeprivatie – denk aan de bekende trits: obesitas, hart- en vaatziekten, en diabetes. Maar ook aan het verband tussen slaaptekort en alzheimer. Beide vormen een vicieuze cirkel: structureel te weinig slapen leidt tot opbouw van amyloïdeplaques, die op hun beurt de centra die de diepe slaap reguleren beschadigen. Constant slaaptekort zet het sympathische zenuwstelsel bovendien in een chronische ‘alarmtoestand’, hetgeen leidt tot permanente ontstekingsreacties. Ook laat Walker zien welke rol remslaap speelt bij het helen van emotionele wonden. Slaappillen ten slotte blijven liever ongebruikt, vindt hij.