Dodelijk dilemma - Juul Bovenberg

Helpen door te doden: de praktijk

‘Het is klaar, het ging technisch heel goed. Ik voel me enorm opgelucht, maar ook verdrietig. Ik heb een vriendin doodgespoten.’ De huisarts rijdt naar huis. Hij heeft euthanasie uitgevoerd bij een terminaal zieke patiënt. ‘Het went voor geen meter en het is het moeilijkste wat je kan doen’, zegt hij.

Fragment uit de aangrijpende VPRO-documentaire Dodelijk Dilemma. Euthanasie vanuit doktersperspectief. ‘Voor een arts is het uitvoeren van euthanasie niet zomaar een technische handeling, er komen veel emoties bij kijken’, zegt Juul Bovenberg, regisseur van de film.

Toen zij veertien jaar geleden zelf met euthanasie te maken kreeg, was de betrokken dokter de laatste aan wie ze dacht. ‘Het was een heel intense periode, mijn schoonvader was ernstig ziek. En terwijl de euthanasie naderde waren we heel erg met mijn schoonvader en elkaar bezig, niet met de huisarts. Na de euthanasie vertrok hij en ik dacht: wat zal hij nu denken en voelen? Ik realiseerde me: wat hebben we eigenlijk gevraagd van die man?’ Met dat besef was het idee voor haar documentaire geboren. De centrale vraag: hoe is het voor de arts om iemand te helpen door hem te doden?

Voor haar documentaire heeft Bovenberg drie huisartsen en hun ernstig zieke patiënten afzonderlijk gevolgd. Ze brengt de artsen in beeld vanaf het moment dat de patiënt de wens voor euthanasie uitspreekt, tot het uitvoeren ervan. De huisartsen vinden het moeilijk en benadrukken te zijn opgeleid om te genezen en niet om te doden. Als Bovenberg vraagt waarom ze het dan toch doen, antwoordt een van hen: ‘Uit liefde voor de patiënt.’

De intimiteit die tussen arts en patiënt ontstaat, wordt prachtig in beeld gebracht. Pratend met de patiënt over diens wens te sterven, raken ook de artsen geëmotioneerd en laten dat zien. Bovenberg: ‘Door euthanasie ga je voorbij de reguliere band die je hebt met een patiënt. Iemand moet haast een vriendin worden, wil je de euthanasie kunnen uitvoeren. Wij denken in Nederland dat euthanasie een recht is, maar misschien is het beter om te zeggen dat euthanasie een gunst is van de arts.’ EP