Als de schoen niet meer past …
Plaats een reactieEen 59-jarige man raadpleegt de huisarts omdat hij een groeiende zwelling bij de grote teen van de linkervoet heeft, waardoor de laatste maanden zijn schoeisel niet meer past (foto 1).
Een vorige huisarts had de zwelling als een bunion geduid. Bij navraag vertelt de man dat hij geregeld een warme, rode, dikke teen heeft, waarvoor hij naproxen gebruikt.
Zeven jaar geleden bezocht hij de reumatoloog in verband met jicht. Hij heeft zich echter aan de controle onttrokken en gebruikt nu geen medicatie. Bij lichamelijk onderzoek ziet de huisarts uitgesproken vast-elastische zwellingen bij de mediale en laterale voetrand, maar ook witte doorschemeringen bij de vingers (foto 2). Er zijn geen actieve artritiden. Analyse bij de reumatoloog bevestigt de diagnose topheuze jicht middels een fors verhoogd urinezuur (0,57 mmol/l) en multifocale juxta-articulaire erosies en tophi bij röntgenonderzoek (foto 3). Gestart wordt met urinezuurverlagende therapie (allopurinol) onder aanvalsprofylaxe met colchicine. De zwellingen slinken langzaam en jichtaanvallen treden niet meer op. Patiënt draagt nog steeds liever geen schoenen.
Een tophus (Latijn voor ‘steen’) is een depositie van urinezuurkristallen omringd door ontstekingscellen en daarmee een pathognomonisch kenmerk van jicht. Tophi ontstaan meestal na langdurige hyperurikemie maar kunnen ook de eerste uiting van jicht zijn, vooral bij vrouwen en ouderen.1 Urinezuurkristallen slaan bij voorkeur neer in ‘koude’ lichaamsdelen en op drukpunten. Voorkeurslokalisaties zijn daarom onder andere de oorschelpen, vingers en achillespezen.1 2 Een tophus kan echter overal ontstaan, zelfs in viscerale organen, waar hij vaak initieel geïnterpreteerd wordt als maligne of infectieuze massa.1 2 Bij diagnostische twijfel geeft aspiratie met microscopische beoordeling de doorslag. Temeer omdat tophi waarschijnlijk een belangrijke rol spelen in het ontstaan van boterosies en chronische gewrichtsschade, is urinezuurverlagende therapie geïndiceerd.3 Hierdoor zullen de urinezuurkristallen langzaam ontbinden.2 4 Operatief ingrijpen gebeurt slechts in uitzonderingsgevallen zoals bij ulceratie of infectie.2
Pim Keurlings, waarnemend huisarts en huisarts-docent, Radboudumc afdeling Eerstelijnsgeneeskunde, Nijmegen
Tamara Oort-van Hal, reumatoloog in opleiding, Sint Maartenskliniek afdeling Reumatologie, Nijmegen
Simone Boks, radioloog, Sint Maartenskliniek afdeling Radiologie, Nijmegen
contact
cc: redactie@medischcontact.nl
1. Forbess LJ, Fields TR. The Broad Spectrum of Urate Crystal Deposition: Unusual Presentations of Gouty Tophy. Semin Arthritis Rheum. 2012 Oct;42(2):146-54.
2. Chhana A, Dalbeth N. The Gouty Tophus: a Review. Curr Rheumatol Rep (2015) 17: 19.
3. McQueen FM, Doyle A, Reeves Q, Gao A, Tsai A, Gamble GD, Curteis B, Williams M, Dalbeth N. Bone erosions in patients with chronic gouty arthropathy are associated with tophi but not bone oedema or synovitis: new insights from a 3 T MRI study. Rheumatology 2014; 53: 95-103.
4. Sriranganathan MK, Vinik O, Falzon L, Bombardier C, van der Heijde DM, Edwards CJ. Interventions for tophi in gout: a Cochrane systematic literature review. J Rheumatol Suppl. 2014; 92: 63-9.
Heeft u ook een interessante casus voor deze rubriek?
Stuur tekst (max. 300 woorden) en beeld naar redactie@medischcontact.nl.
Als uw casus wordt gepubliceerd, ontvangt u van ons het boek Canon van de geneeskunde in Nederland.
- Er zijn nog geen reacties