UMC Utrecht waardeert maatschappelijke impact boven publicaties

Al jaren kent de academische wereld een te hoge publicatiedruk die ten koste gaat van het geven van onderwijs en het verbeteren van de patiëntenzorg, vinden de universitaire medische centra. Om dat tij te keren kent het UMC Utrecht sinds dit jaar carrièreprofielen toe, waardoor onderzoekers ook academische carrière kunnen maken als zij zich richten op onderzoek naar onderwijs of op het implementeren van onderzoek bijvoorbeeld.

‘Wetenschap moet gaan om het impact maken op de dagelijkse praktijk, niet om zoveel mogelijk publiceren en geld binnenhalen’, aldus Arno Hoes, decaan en lid van de raad van bestuur van het UMC Utrecht.

Onderzoekers die de ambitie hebben om universitair hoofddocent of hoogleraar te worden kunnen kiezen uit zes profielen. Er zijn inmiddels negen universitair docenten (uhd) met een dergelijk nieuw profiel benoemd (zie kader). Arno Hoes licht toe: ‘We geven met die profielen bijvoorbeeld meer ruimte aan onderzoekers die onderzoek doen naar onderwijsvernieuwing, een nieuwe diagnostische test implementeren, of een product op de markt willen brengen. Die gaan dus niet van het ene onderzoek naar het andere maar zorgen voor een verandering van de dagelijkse praktijk. Tegelijkertijd waarderen we nog steeds de meer ‘klassieke’ academici die zich richten op basaal of toegepast klinisch onderzoek. In het toekennen van subsidies binnen het UMC Utrecht gaan we zorgen dat er een evenwichtige verdeling komt tussen die profielen, net als dat we naar man-vrouwverhouding kijken bijvoorbeeld.’

Betekenisvol

Maar ook die klassieke wetenschappers worden meer beoordeeld op de vraag of ze bijdragen aan de patiëntenzorg. Een van die recentelijk benoemde uhd’s is psychiater en clinical researcher Edwin van Dellen: ‘Bij de beoordeling van mijn portfolio was minder belangrijk of ik had gepubliceerd in een tijdschrift met een “high impact”-factor, of dat ik promovendi begeleid had, maar telde mee dat ik een behandelprogramma ontwikkeld heb voor patiënten met psychoses. Bij deze nieuwe carrièrepaden is het vooral belangrijk dat je een visie hebt op wat je voor de zorg wilt bereiken, in plaats van dat je op korte termijn moet presteren door te publiceren.’ Ook internist-oncoloog en clinical researcher Jeanine Roodhart heeft die ervaring: ‘Het telt nu mee of je in richtlijncommissies zit, nascholingen geeft of een landelijk expert bent op jouw gebied. Dat maakt dat het werk veel meer draait om betekenisvol zijn, wat de werksfeer ook ten goede komt. Bij sommige andere universiteiten draait het vooralsnog meer om de publicatielijst.’

Op den duur

De bedoeling is wel dat alle universiteiten op den duur minder op publicaties en meer op maatschappelijke impact en onderwijs sturen. In 2019 brachten de universiteiten, umc’s, onderzoeksinstituut NWO, KNAW en ZonMw het gezamenlijke standpunt uit te streven naar een andere vorm van erkennen en waarderen van wetenschappers, door onder meer de loopbaanpaden te verbreden. Het UMC Groningen kent sinds een paar jaar vier profielen, namelijk onderzoek, onderwijs, gezondheidszorg en maatschappij & valorisatie. Het Erasmus MC heeft twee profielen: onderzoek en onderwijs. Arno Hoes: ‘Iedere universiteit vult op haar eigen manier in hoe die profielen eruit komen te zien. Wij kiezen voor zes verschillende, maar het is niet zo dat dat wat Utrecht doet leidend moet zijn. Wel kan het zijn dat als je als onderzoekers meer met implementatie wil doen, dat je dan misschien in Utrecht meer kansen hebt, als andere universiteiten dat minder erkennen.’ Overigens denkt Hoes niet dat deze carrièreprofielen een academicus beperken, mocht die naar een andere Nederlandse universiteit overstappen. ‘In dit nieuwe systeem stelt de uhd of hoogleraar een breed portfolio op, waardoor je kunt laten zien wat je allemaal kunt.’

Carrière in het buitenland

Maar kan het wel een belemmering vormen als een onderzoeker zijn carrière in het buitenland wil voortzetten? Of voor het binnenhalen van internationale beurzen of subsidies? Hoes: ‘In Utrecht zijn we al veel langer bezig met minder nadruk op prestatiemeting, en desondanks zijn er geen tekenen dat we de laatste jaren minder beurzen hebben binnengehaald. Dat komt ook doordat andere Europese landen hiermee bezig zijn, en bijvoorbeeld de Europese Commissie dit meer erkent. Wel zien we dat sommige landen zoals Duitsland hier nog niet zo ver mee zijn.’ Desondanks kan Hoes zich voorstellen dat onderzoekers zich hier weleens zorgen om maken. ‘Ik snap wel dat sommige jonge onderzoekers vinden dat ik makkelijk praten heb als iemand die al wetenschappelijke carrière heeft gemaakt.’