Zelfdoding op een hellend vlak

Met verbazing las ik

het artikel van De Wit,

omdat de titel noch de ondertitel van een vraagteken is voorzien. Deze apodictische benadering vraagt om commentaar.

De Wit acht ‘levensmoeheid’ geen reden voor levensbeëindigend handelen. Iedere arts zal in deze situaties echter de echtheid van het verzoek kunnen inschatten door goed te luisteren. De indruk bestaat dat het verbale doorslaggevend is als reden voor levensbeëindigend handelen. Voldoen dan opmerkingen als ‘eraan toe zijn’, ‘ik kan het niet meer opbrengen’ of ‘het leven biedt mij niets meer’ en ‘help me als ik rustig dood wil gaan’ niet meer aan de vereiste redenen? Ja, uiteraard na vele gesprekken. Ik mis in deze benadering - ook wel terminale sedatie genoemd - wat in de meeste landen als normaal medisch handelen is aanvaard, ook in landen waar elke vorm van euthanasie is verboden. Helaas kent de nieuwe wet het fenomeen stervenshulp niet, die evenwel als natuurlijke dood wordt aangemerkt.

Dat De Wit ondraaglijk en uitzichtloos lijden in één adem noemt, acht ik onjuist. De betrokkene bepaalt het aspect ‘ondraaglijk’. De arts moet daarvoor respect opbrengen. Uitzichtloosheid bepaalt de arts als hij geen cure meer kan bieden. Hij kan dan nog wel care bieden.

Als ik soms lees dat een arts het lijden níet ondraaglijk vindt, breng ik dat in verband met wat Ingelfinger schreef over arrogantie: ‘Ik vrees dat efficiënte praktijkvoering voor de patiënt wel eens praktijkvoering zonder meegevoel kan betekenen.’ Euthanasie en hulp bij zelfdoding zijn en blijven voor de arts confronterend, ingrijpend en vooral emotioneel. In het emotionele groeiproces tussen de betrokkene (de patiënt), de naasten en de arts spelen barmhartigheid, solidariteit en respect de hoofdrol en vallen de juiste woorden of non-verbale signalen op hun plaats. Toen voor Ingelfinger de kwelling van het niet kunnen besluiten bijna ondraaglijk was geworden, zei een wijze vriend: ‘Wat jij nodig hebt, is een dokter.’

Onlangs is het eerste Steunpunt Menswaardig Sterven Maastricht van de Stichting Vrijwillig Leven opgericht. Dit is in tegenspraak met de opmerking van De Wit dat de meningsvorming over de oprichting van een consultatiebureau voorlopig nog niet is uitgekristalliseerd.

Alphen aan den Rijn, november 2002
prof. dr. K. Gill, huisarts