Werken zonder wachtlijst

De titel van het door CBO-medewerkers geschreven artikel ‘Werken zonder wachtlijst’ (MC 11/2003: 416) is misleidend. Daarmee wordt gesuggereerd dat alleen maar een andere werkwijze hoeft te worden ingevoerd om van de wachtlijsten af te zijn. Het enige dat daarvoor nodig zou zijn, is vraag en aanbod beter in tijd op elkaar af te stemmen. Zij gaan er - ondoordacht - van uit dat vraag en aanbod in balans zijn als de toegangstijd langere tijd op hetzelfde niveau ligt. Dit argument klopt niet. De redenering dat er pas sprake is van een disbalans als de toegangstijd steeds verder oploopt, klopt evenmin.

Er is nog een verklaring voor het stabiel blijven van toegangstijden: vraag kan weglekken als patiënten hun heil elders zoeken of wegens de wachttijd helemaal geen afspraak maken.

De afgelopen jaren groeiden in ons grote fusieziekenhuis de toegangswachttijden eerst gestaag en werden vervolgens constant. Toen vorig jaar de operatiefaciliteiten werden gehalveerd, waren wij een tijd uit kwaliteitsoverwegingen gedwongen het aantal nieuwe patiënten voor de polikliniek te verminderen: de wachttijd voor de polikliniek nam níet toe! Wel zeiden collega’s uit de nabije stad dat op hun spreekuren veel patiënten uit onze regio verschenen. Toen wij de instroombeperkingen weer konden opheffen, veranderde de wachttijd weer niet.

Wij concludeerden hieruit dat er een natuurlijk maximum bestaat aan de bereidheid van patiënten om op een poli-afspraak te wachten. Zodra de wachttijd langer wordt, vindt uitstroom uit de regio plaats. Uit ander cijfermateriaal (onder andere Prismant) weten wij dat wij de laatste jaren door een sterke toename van de vraag met een groot tekort aan capaciteit zijn komen te zitten. Ondanks deze evidente disbalans tussen vraag en aanbod loopt de toegangstijd níet op, maar blijft deze onwrikbaar zes weken. Het moge duidelijk zijn dat deze situatie niet kan worden beschouwd als ‘een al langere tijd stabiele toegangstijd’, waarbij de Murray-methodiek van toepassing kan zijn.

De tekortschietende analyse doet de schrijvers ten onrechte te makkelijk veronderstellen dat de wachttijden op de poliklinieken niet het gevolg zijn van een jarenlang afgedwongen functiecapaciteitsreductiebeleid, maar vooral van het feit dat dokters hun werk niet goed kunnen organiseren. Met deze voorstelling van zaken ondermijnt het CBO niet alleen zijn eigen geloofwaardigheid, maar het zet ook mensen op het verkeerde been. De kans dat er passende maatregelen worden genomen, wordt er alleen maar kleiner door.

Delft, maart 2003