Tellen van gazen niet waterdicht
Arts zelf lijdend voorwerp in schrijnende casus
5 reactiesHet tellen van gazen na een operatie blijkt geen sluitende methode om te voorkomen dat er een gaas achterblijft. Gynaecoloog Egbert te Velde maakte dit als patiënt mee en zocht uit waar het misgaat.
Een achtergebleven gaas na een operatie is een potentieel levensbedreigende complicatie die gemeld moet worden aan de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd. Gelukkig komt dit weinig voor, maar ik weet nog goed dat ik na sommige spoedeisende ingrepen die met veel bloedverlies gepaard gingen, een zucht van verlichting niet kon onderdrukken als de operatieverpleegkundige aan het eind van de ingreep kon melden: ‘De gazen kloppen.’ Maar kloppen ze dan ook? Over die vraag kan ik nu meepraten… als patiënt.
Tijdens onze laatste wandelvakanties kon ik mijn vrouw minder goed bijhouden als het wat steiler werd, vanwege kortademigheid. Na uitvoerig onderzoek bleek dit te berusten op een mitralisklepinsufficiëntie. Op 1 juli 2016 werd ik geopereerd in een bekende hartkliniek in het midden van het land. De operatie verliep probleemloos. Direct erna voelde ik me uitstekend en heb op de intensivecareafdeling diezelfde avond genoten van de WK-wedstrijd België-Wales. De volgende morgen vroeg ik gebakken eieren met spek voor mijn ontbijt. Ik, vitale 77-jarige man die langeafstandswandelen als hobby had, voelde me overmoedig en dacht dat ik binnen de week die ervoor stond, allang weer thuis zou zijn. Maar het liep anders.
Pacemaker
Twee dagen na de operatie begon ik een infectieus beeld te ontwikkelen met torenhoge CRP-waarden en een pijnlijke prikkelhoest. Er werden sputum-, urine- en bloedkweken gedaan en bijna dagelijks thoraxfoto’s gemaakt. Eénmaal zag de radioloog een ‘metaaldensiteit’ en gaf dat door aan de zaalarts, die niets met dit bericht deed. De voorlopige diagnoses varieerden van een longinfiltraat, pneumonie, urineweginfectie naar een longempyeem of longabces. Ik kreeg een antibioticakuur, zonder een duidelijke diagnose en zonder effect.
Na de operatie was er ook sprake van een eerstegraads-AV-blok en traden er twee episodes met een totaalblok op. Bij de laatste voelde ik eventjes een geringe lichtheid in het hoofd en dat het menens was bleek toen de verpleegkundige die de monitors bewaakte, mijn kamer binnenstormde met de vraag: ‘Bent u oké?’ Ik werd van de gewone postoperatieve afdeling naar de hartbewaking verplaatst. De cardiologen beraadden zich en kwamen tot de conclusie dat ik een pacemaker nodig had, maar die kon pas worden ingebracht als de infectieparameters waren gedaald.
Ongewoon beeld
Meer dan twee weken na de operatie was het eindelijk zover. Tijdens de röntgendoorlichting die nodig is voor de ingreep (onder lokale anesthesie) overlegde de cardioloog langdurig met een collega die langskwam om mee te kijken naar een ongewoon beeld. Omdat ik een collega was, liet hij mij dat beeld ook zien en vroeg wat ik dacht. Ik vond het op een operatiegaas met een looddraad lijken, maar dat kon natuurlijk niet omdat de gazen immers klopten?
De volgende dag werd ik opnieuw geopereerd en werd een operatiegaas van 30 bij 50 centimeter in een drie uur durende ingreep met moeite verwijderd. Het gaas zat muurvast, verstopt tussen hart, diafragma en longkwab.
In mijn geval was het optreden van een hartblok een geluk bij een ongeluk: zonder het blok geen indicatie voor een pacemaker en geen röntgendoorlichting om die in te kunnen brengen. En zonder röntgendoorlichting was het gaas (voorlopig) nooit ontdekt met mogelijk rampzalige gevolgen.
De dagen na de tweede operatie voelde ik me een wrak. Ik had het gevoel dat ik was belazerd door een stelletje prutsers die dachten dat de gazen klopten, terwijl ze een groot gaas achterlieten.
In mijn geval was het optreden van een hartblok een geluk bij een ongeluk
Rotsvast geloof
Enige tijd later begon ik mij in de literatuur over dit onderwerp te verdiepen. Tot mijn verbazing ontdekte ik dat in verreweg de meeste gevallen van achtergebleven gazen, het aantal gazen ten onrechte als kloppend was afgegeven, zoals ook in mijn geval.1 Niet uit onervarenheid of slordigheid, maar omdat het tellen van gazen onnauwkeuriger gebeurt dan gedacht, vooral in de hectiek van een operatiekamer. Ze worden zelden ontdekt, omdat het achterblijven van een operatiegaas nou eenmaal zo’n zeldzame gebeurtenis is. Al die gevallen waarin geen gaas is achtergebleven maar fout is geteld, komen daarom nooit aan het licht en worden als kloppend beschouwd. Samen met de gevallen waarin wel goed is geteld, lijkt het aantal gazen dus vrijwel altijd te kloppen. Een rotsvast geloof in de betrouwbaarheid van het tellen van gazen als methode om achterblijven te voorkomen, is het gevolg. Ook in mijn geval.
contact
cc: redactie@medischcontact.nl
Geen belangenverstrengeling gemeld door de auteur.
Voetnoot
- Gibbs VC, Coackley FD, Reines HD. Preventable errors in the operating room: retained foreign bodies after surgery. Part I. Curr Probl Surg 2007; 44: 281-337.
M P Carpentier Alting
Plastisch Chirurg, Bosch en Duin
Dit is een voorspelbaar probleem waarvoor ik m’n assistenten , operatiezusters en collegae al jaren waarschuw ....
U heeft allen meegemaakt dat u na t tellen te horen krijgt dat de gazen niet kloppen en u zeker weet dat er geen gaas is achtergebleve...n .
Bij hernieuwd tellen kloppen de gazen dan in tweede instantie wel ....
Andersom kan dan natuurlijk ook : de gazen kloppen , er is niet goed geteld en er zit een gaas in de wond !
Dit betekend maar 1 ding ....
De operateur moet zich ervan vergewissen dat er niets achterblijft in de wond , is dan ook als enige verantwoordelijk en mag op niemand vertrouwen ...
Dit werd mij onderwezen indertijd door mijn opleider prof.dr.P.J.Kuijjer in Groningen en heeft mij tot op heden de geschetste problemen helpen voorkomen .
[Reactie gewijzigd door op 29-01-2018 13:08]
J. Hulshof
GGZ-arts, Wolfheze
Ik ben geen chirurg, dus misschien is dit een domme suggestie, maar toch: zolang er geen nieuwere technieken zijn geïntroduceerd dan de looddraad die al tientallen jaren worden toegepast, zouden we dan niet in geval van postoperatieve infecties stand...aard een röntgenfoto moeten maken met in ieder geval de gerichte vraagstelling of er een looddraad te zien is? Ik kan me voorstellen dat het begrip "metaaldensiteit", zoals door de radioloog zonder gerichte vraagstelling was vermeld, te abstract is en door een minder ervaren zaalarts over het hoofd kan worden gezien.
Thomas Müller
Uroloog, Drachten
Zo nu en dan maak ik mee dat er in de “pakjes van 10” gaazen slechts 9 of zelfs 11 gazen zitten. Deze worden door twee operatieassistenten geteld. Dat is geen dom, maar juist zeer moeijlijk werk: als je verwacht in een pakje 10 gazen te hebben maar e...r zijn 11 in een pak. Als dat niet goed gaat, en je telt de gazen na de ok terwijl er nog eentje in de wond zit, klopt de telling na ok wel. Je hebt je niet vergist na de ok, maar wel voor de ok.
Zo lang men de gazen en bloc moet gebruiken en en bloc verpakt, zal dit zo blijven. Een keuze zou kunnen zijn om met gazentrays te werken, in die voor en na de ingreep de gazen ingesorteerd worden. Dat maakt het dan wel duurder.
Marchinus Hofkamp
oud kinderarts, oud tropenarts, Apeldoorn
Waar gewerkt wordt, worden fouten gemaakt, zeker ook in de hectiek van een OK. Gazen tellen is belangrijk, maar toch ook 'dom' werk, dat nu eenmaal gedaan moet worden. En doordat je steeds wordt afgeleid door alles om je heen, ben je toch 'failure pr...one'.
Daarom: In deze tijd zou het toch niet zo moeilijk of kostbaar hoeven zijn om aan elk gaas behalve een loodstripje ook een chipje te bevestigen? Voor de operatie de gazen door de scanner en na de operatie de afvalgazen door de scanner - dan zie je direct of het klopt, en zonder stress.
Wim van der Pol
Apotheker niet praktiserend, Delft
Het is een kwestie van bijhouden (hoeveel gazen er in gaan; hoeveel gazen netto gebruikt zijn) en tellen (als controle) na afloop. Toch redelijk foutgevoelig onder welke omstandigheden dan ook. De aanwezigheid van een metalen draad (of spoeltje?) is ...volgens mij afdoende om de nacontrole sluitend te maken op gazen en andere metalen voorwerpen.