Oordelen over sekswerk hindert zorg
‘Sekswerkers mijden zorg uit angst voor stigma’
3 reactiesMensen die hun geld verdien met seks durven daar vaak niet openlijk over te praten met zorgverleners. Artsen moeten proberen hen zonder vooroordelen te behandelen.
Prostituees praten niet met iedereen open over hun werk. Niet met hun vrienden en familie, maar ook niet altijd met hun arts. Ze zijn bang dat hulpverleners bevooroordeeld zijn en hen zelfs in de problemen brengen. Artsen moeten zich beter informeren over wat sekswerk inhoudt, en hoe ze met sekswerkers moeten omgaan. In dat kader organiseert Proud, een belangenvereniging voor sekswerkers, in samenwerking met de IFMSA-NL (International Federation of Medical Students’ Associations - the Netherlands) een symposium over dit onderwerp: ‘Er komt een sekswerker bij de dokter’. Een van de sprekers daar is Marijke Vonk, psycholoog, werkzaam bij de ggz-instelling FortaGroep, regio Rotterdam. Vonk heeft zich gespecialiseerd in de behandeling van mensen met bijzonder seksuele voorkeuren en sekswerkers. Bij die laatste gaat het om alle manieren waarop mensen met seks hun geld verdienen: legale en illegale prostitutie, webcam- of telefoonseks en pornografie.
Waar lopen sekswerkers tegenaan in hun contact met artsen?
‘Dat de oorzaak van klachten te snel wordt gezocht in werk, zoals eczeem, maar ook psychische klachten. Bijvoorbeeld iemand die met paniekaanvallen kampt, en daarvoor behandeling zoekt. En dat een arts dan zegt dat ze eerst moet stoppen met sekswerk, omdat ze daarbij telkens getraumatiseerd wordt. Dat is alleen zelden het geval. Maar dit soort verhalen doen wel de ronde bij sekswerkers, en daarom gaan ze zorg mijden. Ze zoeken heus zelf ook wel uit welke hulpverleners meer verstand van dit werk hebben, en daar gaan ze bij specifieke problemen naartoe, maar voor klachten die niets met werk te maken hebben, moeten ze bij andere artsen terechtkunnen.’
Om hoeveel mensen gaat het in Nederland?
‘In de vergunde prostitutie, zoals bordelen, werken naar schatting twintigduizend mensen, daarbuiten is het niet bekend. Het zijn voornamelijk vrouwen, een minderheid betreft mannen en transgenders.’
Waarom belanden mensen in het sekswerk?
‘De voornaamste reden is geld, blijkt uit vrijwel alle onderzoeken. Het overgrote deel is vrijwillig werkzaam, hoewel sommige mensen vinden dat er sprake is van dwang als mensen sekswerk doen omdat ze geld nodig hebben. Dat zou je dan ook kunnen zeggen als mensen gaan schoonmaken om dezelfde reden.’
Maar sekswerk is wel een meer risicovol beroep, toch?
‘Niet per se. De kans op soa’s is wat groter dan bij de gemiddelde Nederlander, maar dat scheelt niet veel. Nog geen 2 procent van de contacten met klanten is onbeschermd. De meeste sekswerkers zorgen goed voor zichzelf, zeker in een legale setting. Een uitzondering daarop is de groep die in de straatprostitutie werkt; daarbij spelen vaak andere problemen zoals verslaving, waardoor diegene op straat is beland. Voor de meeste sekswerkers geldt verder dat ze weleens nare dingen meemaken, dreigende situaties, maar ik denk dat je dit in de zorg misschien nog vaker tegenkomt. Er bestaat vaak een wat eng beeld van klanten, alsof de meesten het liefst in een kelder vastgeketende vrouwen mishandelen. Maar de meeste klanten komen gewoon voor seks.’
Is sekswerk een risicofactor voor psychologische klachten?
‘Er zijn geen onderzoeken waar dit uit blijkt. Maar geheimen hebben en lijden onder een stigma, is niet bevorderlijk voor de gezondheid.’
Is het relevant dat artsen weten dat een patiënt geld verdient met seks?
‘Niet per definitie, maar het is slecht voor de behandelrelatie als een patiënt het gevoel heeft iets niet te kunnen vertellen. Dat gevoel begrijp ik, want ik heb vrouwen gezien die jeugdzorg op de stoep kregen, omdat een arts een melding had gedaan. Voor jeugdzorg is prostitutie voldoende reden om onderzoek te doen. Vervolgens staat ook de politie op de stoep en dat kan verstrekkende gevolgen hebben. Vrouwen die uit huis worden gezet, omdat de huisbaas niet wil dat ze vanuit huis werken.’
Ik kan me ook wel voorstellen dat artsen zich zorgen maken over vrouwen in de prostitutie; er zijn onderzoeken waaruit blijkt dat bij een meerderheid sprake is van dwang.
‘Maar onderzoeken die onder sekswerkers zijn gedaan, komen nooit uit op grote percentages, die komen uit onder de 10 procent. Het lastige is dat er op veel verschillende manieren onderzoek wordt gedaan en dat er verschillende definities gelden voor dwang en mensenhandel. Natuurlijk is het belangrijk om alert te zijn op problematische gevallen, daarvoor is bijvoorbeeld de Handreiking Mensenhandel opgesteld.’
Weten artsen altijd van hun patiënten dat zij sekswerk doen?
‘Nee, als iemand het niet vertelt, dan niet. Je herkent ze immers niet. Veel sekswerkers doen dit werk parttime, naast een andere baan of studie. Je komt daar niet achter.’
Wat kunnen artsen doen om deze groep mensen optimaal te helpen?
‘Informeer je over deze bedrijfstak, er is veel informatie over beschikbaar. En probeer zonder vooroordelen te luisteren naar je patiënt. Verder helpt het als je open met patiënten over seksualiteit kunt praten, dat verlaagt de drempel om over sekswerk te praten.’
Mogen artsen nog wel een mening hebben over prostitutie? Ik kan me voorstellen dat veel mensen moeite hebben met dit beroep.
‘Natuurlijk mag dat, zolang het professioneel handelen niet in de weg staat.’
Symposium
Het symposium ‘Er komt een sekswerker bij de dokter’ vindt woensdagmiddag 26 oktober plaats in Amsterdam. Naast een presentatie van Marijke Vonk zullen er workshops zijn over wat sekswerk inhoudt, over consultvoering met sekswerkers en herkennen van mensenhandel. Meer informatie op symposium.wijzijnproud.nl.
Han Rozemeijer
Dermatoloog n.p.
Ik ben gepensioneerd dermatoloog. Indertijd was bij de opleiding kennis en behandeling van SOA, toen nog VD, belangrijk. ik ben opgeleid in de havenstad Rotterdam. Een vol jaar was uitgetrokken voor de SOA, zowel voor burgers als voor zeelui.
Toen ik... in Roosendaal kwam te werken, bleek, dat in de grensstreek een bloeiende seksindustrie bestond. Er waren sexclubs, bordelen en privéhuizen, en die zijn er nog steeds.Toen men begreep, dat ik gespecialiseerd was in SOA, kreeg ik regelmatig vrouwen ter controle langs.Na een tijdje kreeg je het vertrouwen ,en vertelden ze meer over hun vak. Praktisch allemaal waren ze blank, Nederlands of Belgisch, en ze gaven aan uit vrije wil sekswerker te zijn.”ja, dokter, het verdient goed, en het is geen moeilijk werk”.Nooit heb ik bij hen een SOA geconstateerd, wel bij de mannen en vrouwen uit de regionale populatie.
Indertijd lag dergelijk onderzoek nog niet op het bordje van de GGD. Ook scabies en schaamluis kwam ik tegen. De schaamluis zal tegenwoordig wel een kommervol bestaan lijden door de mode van kale geslachtsdelen.Zo’n 20 jaar geleden was hier ook een Aidsplatform ,maar dat bestaat niet meer.
Ik denk , dat u gelijk hebt met te zeggen, dat ook sekswerkers kwalen kunnen hebben, die niets met hun vak te maken hebben.
De voornaamste reden voor stress lijkt me het taboe op hun werk. Je kan er met bijna niemand over praten, en verschillende keren heb ik gehoord, dat een hypotheekaanvraag werd afgewezen, louter om het beroep.
Dat je altijd zo op je hoede moet zijn , is vast niet goed voor je psychische gezondheid.
Han Rozemeijer
A.Blok
radioloog n.p, Arnhem
Wat een mooi zedig toontje wordt hier aangeslagen,artsen moeten zich informeren over sekswerkers! Behalve dan de hoerenlopers onder ons,want die zijn er natuurlijk ook.
Hanna Bos
arts M&G programmamanager Soa Aids Nederland, Amsterdam
Dank voor dit mooie artikel! Enige nuancering van de uitspraak ‘de kans op soa is niet voor groter dan gemiddeld’ lijkt aangewezen. Waarschijnlijk wordt hiermee verwezen naar het gemiddelde vindpercentage soa op een soa-poli van de GGD. Die GGD selec...teert echter steeds meer op risico op een soa. Bij 10% van de vrouwelijke sekswerkers wordt op de GGD een of meer soa gevonden, bij mannen die sekswerk doen met mannen (MSM) is dat bijna 25% (RIVM, 2016). Die 10% ligt ruim onder het gemiddelde op een soa-poli en lijkt de laatste jaren stabiel met een verschuiving naar meer gonorroe (Verscheijden, 2015). Toch is dit getal zowel voor de individuele sekswerker als de volksgezondheid een aanzienlijk ‘bedrijfsrisico’. Het advies is daarom dat sekswerkers zich minimaal twee maal per jaar (MSM vier maal) laten testen op alle soa, op alle lichaamslocaties (NHG standaard ‘het soa-consult’). Ook hepatitis B vaccinatie (gratis bij de GGD) is belangrijk. Dit kan alleen uitgevoerd worden als er gesproken kan worden over sekswerk. Een goede professional voert onbevooroordeeld een seksuele risico anamnese uit. Daarbij hoort de vraag ‘heb je seks voor geld of iets anders?’, zowel bij mannen als bij vrouwen. Want let wel: de risico’s van sekswerk zijn veel groter in situaties waarin niet over seks(werk) gesproken kan worden of toegang tot zorg lastig is. Denk aan mensen in armoede of asielprocedures, migranten of mensen werkzaam op niet-legale plekken. Soa Aids Nederland ondersteunt zowel sekswerkers als professionals graag! PS die handreiking mensenhandel vind u ook op onze site.