Nieuw zorgstelsel vergroot kans op fraude

De voorgenomen modernisering van het gezondheidszorgstelsel maakt de kans op fraude groter. Dat is de zorg van de Twentse hoogleraar bestuurssociologie Romke van der Veen, die samen met Nico Groenendijk onderzoek deed naar fraude in de gezondheidszorg. De fraudegevoeligheid van het zorgsysteem wordt vooral bepaald door het aantal transacties tussen instellingen, zorgverleners, patiënten en verzekeraars, stelt Van der Veen vast. En dat aantal zal groeien als de vernieuwingsplannen doorgaan. Hij somt op:  ‘De integratie van cure en care, de invoering van meer vraagsturing, de veranderingen in de AWBZ, de invoering van een nieuw tarievensysteem met de komst van de DBC’s - dat leidt allemaal tot meer transacties, minder van bovenaf opgelegde kostenbeheersing en meer vrijheid van handelen voor de betrokkenen. En dus tot een hogere fraudegevoeligheid. Dáár ligt het werkelijke probleem.’

Het onderzoek van Van der Veen en Groenendijk, uitgevoerd op verzoek van het ministerie van VWS, laat zien dat van grootscheepse fraude in de gezondheidszorg geen sprake is. Eerdere onderzoeken, waarin sprake was van miljarden euro’s aan fraude, noemen zij methodologisch ondeugdelijk: ‘Dat waren idiote bedragen.’ Aan een eigen schatting wagen zij zich niet omdat daarvoor de relevante gegevens ontbreken. Desgevraagd houdt Van der Veen het op ‘ten hoogste enige tientallen miljoenen’.

De veronderstelde fraude met buitenlandse declaraties is een goed voorbeeld. Verzekerden declareren jaarlijks ongeveer 15 miljoen euro aan in het buitenland genoten zorg. Van der Veen: ‘Fraude met deze declaraties kan alleen maar een percentage van dat bedrag zijn. In eerdere rapporten zijn echter schattingen te vinden die vele malen hoger zijn. Onzin dus.’ Dat de zorgfraude niet zo groot kan zijn als eerder werd becijferd, is ook wel logisch. Veel zorg (namelijk die welke wordt verleend op basis van de Ziekenfondswet en de AWBZ) wordt immers in natura verstrekt en veel zorgverleners zijn gebudgetteerd. Dat laatste betekent overigens niet dat sjoemelen helemaal onmogelijk zou zijn, geeft Van der Veen toe. Maar dat is dan bedoeld om het budget te verruimen en valt dus niet te betitelen als ‘zelfverrijking’: uiteindelijk komt dat geld altijd ten goede aan de patiënt en ‘verdwijnt het niet in de portemonnee van de zorgverlener.’

Zoals onderzoekers vóór hem signaleert ook Van der Veen een aantal zwakke plekken in de organisatie van de zorg: fraude met de zorgpas en declaratiefraude door verzekerden en vrijgevestigde beroepsbeoefenaren als paramedici,  tandartsen, en apothekers. Hij pleit dan ook voor een identificatieplicht en meer en beter toezicht op ‘zorgleverantie’. Ook een betere toepassing van ICT in administratieve systemen zou de transacties tussen de betrokkenen zijns inziens transparanter maken. Minister De Geus van VWS zal volgende week in de Tweede Kamer reageren op de bevindingen van het rapport. << HM