Interferon, the science and selling of a miracle drug

Toine Pieters, Interferon. The science and selling of a miracle drug, Routledge, ISBN 0 415 34246 5, 264 blz., hardcover €129,00

bestel direct

De vele levens van interferon: zo had de ondertitel kunnen luiden van Interferon, The science and selling of a miracle drug van de Nederlandse medisch historicus Toine Pieters. Interferon, of beter de interferonen - er zijn vier hoofdtypen en meer dan twintig subtypen van dit cytokine - die eind jaren vijftig aan de medisch-wetenschappelijke horizon verschenen, hebben als antivirale middelen en als beïnvloeders van het immuunsysteem een lange geschiedenis achter de rug van afwisselend grote belofte en bittere teleurstelling. Volgens Toine Pieters biedt dit geschiedverhaal in beginsel zelfs alle vereiste ingrediënten voor een spannend filmscript, compleet met de heroïsche strijd van een handvol wetenschappers om erkenning voor hun pionierswerk te verwerven.

Even waren het zelfs dakloze geneesmiddelen op zoek naar een ziekte, maar uiteindelijk hebben ze hun plaats gevonden in wat Pieters omschrijft als ‘genetische geneeskunde’, een nieuwe vorm van moleculaire geneeskunde. Tegenwoordig wordt interferon toegepast bij de behandeling van onder andere virale infecties als chronische hepatitis C, bepaalde tumoren als Kaposi’s sarcoma bij aids- patiënten en multiple sclerose.

Pieters reconstrueert nauwkeurig de geschiedenis van de opkomst van interferon in de geneeskunde en besteedt daarbij veel aandacht aan de wetenschappelijke onderzoekspraktijk. Hij laat zien dat het wel even heeft geduurd voordat andere wetenschappers overtuigd waren van de werkzaamheid en werking van interferon, en dat aanvaarding afhankelijk is geweest van succesvol afgeronde gerandomiseerde trials. Maar een simpel proces van cumulatieve evidentie was het allerminst. Eerder bewijst de interferongeschiedenis dat de komst van nieuwe medicijnen vooral  practice-based verloopt, aldus Pieters.

Behalve op dit proces van ontdekking en aanvaarding gaat Pieters ook uitvoerig in op de rol die de massamedia hebben gespeeld in de opbouw van het penicillineachtige imago van het nieuwe medicijn. Men had en heeft grote verwachtingen gehouden van interferon: het is dan ook exemplarisch voor het moderne geneesmiddel als een soort magic bullet. Volgens Pieters is dat een ‘krachtige culturele metafoor’: geneesmiddelen hebben immers in toenemende mate een symbolische betekenis gekregen als iconen van de nog steeds groeiende mogelijkheden van de moderne geneeskunde.

Volgens Pieters toont de opkomst, val en hernieuwde opkomst van interferon ook de macht van de coalitie die wetenschappers in het lab en grote farma-producenten hebben gesloten teneinde zo een monopolie te verwerven en te behouden op informatie over werking en werkzaamheid van nieuwe geneesmiddelen. Dat maakt het bijzonder moeilijk voor consumenten- en patiëntenplatforms om kritisch de voor- en nadelen, en de kosten en baten van nieuwe middelen te bepalen.

Interferon  is een bewerkte uitgave van Pieters’ proefschrift van enige jaren geleden, waaraan bovendien een aantal nieuwe hoofdstukken is toegevoegd. Net als de andere boeken in de serie Studies in the History of  Science, Technology and Medicine  is ook deze fraaie studie (met veel historische illustraties) helaas behoorlijk aan de prijs.

NB: Er is nu ook een paperback verkrijgbaar tegen een prijs van 40,99 euro