Gezondheid, zorg en welzijn

Voorzitterscolumn

Bij het artsexamen leggen wij de artseneed af. Op voorspraak van Hippocrates beloven of zweren wij te zullen zorgen voor zieken, het lijden te verlichten en gezondheid te bevorderen. In de studie die ons opleidt, is de aandacht gericht op het handelen in de vooral klinisch georiënteerde geneeskunde. Zo kan het beeld ontstaan dat de zorg van de arts ‘alleen’ bestaat uit het behandelen van patiënten. De eed vraagt echter nog meer van ons. Aandacht voor leefomstandigheden, sociaal-maatschappelijke context en het welbevinden zijn minstens van even groot belang. Welzijn is een belangrijke dimensie van gezondheid.

In de sociale geneeskunde heeft de verwevenheid van gezondheid met zorg en welzijn speciale aandacht, maar in geen enkel specialisme is de samenhang zo essentieel als in de sociaal medische advisering. De professional in dit domein, de arts indicatie & advies (arts I&A), verbindt van oudsher twee werelden: die van de landelijk gereguleerde gezondheidszorg en die van de lokale overheid, die voorzieningen op het terrein van wonen en welzijn verstrekt. Werelden die tot nu toe weinig met elkaar communiceren, maar rondom de patiënt, gehandicapte of mantelzorger verbonden moeten zijn.

Veranderende wet- en regelgeving is een doorlopende rode draad in het domein van de arts I&A. Na de overgang van de hulp bij het huishouden naar de gemeente wordt op dit moment een nog grotere decentralisatieoperatie voorbereid. Een deel van de langdurige zorg (de extramurale begeleiding) gaat uit de AWBZ, waardoor het verzekerd recht op deze zorg vervalt. De gemeente wordt vanaf 2013 verantwoordelijk in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Onder het regime van deze wet is allereerst de vraag aan de orde in hoeverre de burger zijn probleem zelf kan oplossen. Pas als dit niet lukt, zal de gemeente moeten besluiten tot compensatie. De gemeente gaat de ‘eigen kracht’ van de burger en zijn sociale netwerk aanspreken. Dit impliceert dat burgers die enkele decennia zijn gesteund door de verzorgingsstaat nu in een korte tijdspanne op eigen benen moeten gaan staan. Vanuit het oogpunt van revaliderend handelen is dit te waarderen als een positieve ontwikkeling.

Welzijn is een belangrijke dimensie
van gezondheid

Wel moet er voor worden gewaakt dat kwetsbare mensen, die niet op eigen benen kúnnen staan, de zorg gaan ontberen die zij nodig hebben. Daarom is het van groot belang dat de gemeente middels een onafhankelijk medisch advies kan beschikken over de nodige informatie om dat onderscheid te kunnen maken. Het is echter niet zeker dat de gemeente daarom zal vragen: daarvoor is nodig dat een patiënt of gehandicapte, die een beroep doet op gemeentelijke zorg of een voorziening zonder voorbehoud het recht krijgt op een onafhankelijk advies door een opgeleide arts I&A. Dit is niet expliciet in de Wmo beschreven: een omissie die hersteld moet worden.

Bij deze wens voeg ik tevens een open uitnodiging voor een gesprek over nadere samenwerking, zodat we kunnen voorkomen dat in de complexe wereld van zorg en welzijn het gevecht met de papieren tijger of paarse krokodil te veel energie opeist van u, de behandelend arts. Dat is niet alleen goed voor de zorg en het welzijn van uw patiënt, maar ook voor uw eigen gezondheid!

Cisca Koning, voorzitter KAMG