Doorns revalidatiecentrum helpt Oekraïense militairen weer op de been
Plaats een reactie
In het Militair Revalidatie Centrum op het Doornse landgoed Aardenburg worden onder anderen gewonde militairen uit Oekraïne behandeld. Hun grootste wens: zo snel mogelijk terug naar het front.
Het miezert op landgoed Aardenburg en het revalidantenvervoer van het hoofdgebouw naar het sportcomplex zit dus voller dan normaal. Op ruim honderd meter van de eindbestemming stopt het busje naast een doorweekte revalidant die op adem staat te komen achter zijn rolstoel. De chauffeur opent het zijraam en vraagt: ‘Wilt u het laatste stukje meerijden, meneer?’
De man, de heer M., spreekt geen Nederlands, maar snapt de strekking van de vraag. Hij loopt elke dag 400 meter van en naar het sportcomplex en slaat hulp altijd, vriendelijk maar gedecideerd, af. Zo ook nu. De heer M. is een 31-jarige Oekraïense militair die een dubbelzijdige bovenbeenamputatie opliep als gevolg van een mijnexplosie. Hij doet er alles aan om zo snel mogelijk weer terug te kunnen keren naar zijn vrouw en dochter in Oekraïne. Hij zucht nog eens diep en zet zijn beide beenprothesen weer in beweging richting het sportgebouw ‘Vincam’, oftewel ‘Ik zal overwinnen’.
Aardenburg
Landgoed Aardenburg is de thuisbasis van het Militair Revalidatie Centrum (MRC) Aardenburg in Doorn. Het MRC heeft als taakstelling het bieden van hoogwaardige revalidatiezorg voor Nederlandse militairen, zowel in vredestijd als in tijden van militaire inzet in conflictgebieden. Behalve Nederlandse militairen behandelt het MRC ook burgers met een indicatie voor medisch-specialistische revalidatie. Het centrum richt zich hierbij op de civiele revalidanten die het beste overeenkomen met de militaire gewonden die in oorlogstijd kunnen worden verwacht. Dit houdt in dat het MRC vooral fysiek actieve patiënten in de werkende leeftijd behandelt na multitrauma, amputatie of niet-aangeboren hersenletsel. Momenteel revalideren er ook meerdere Oekraïners, zowel militaire gewonden als burgerslachtoffers van de oorlog.
Al in 2018 werden de eerste stappen gezet om Oekraïense militairen te gaan behandelen in het MRC. Aanleiding hiervoor was het verzoek van Oekraïne aan de NAVO om ondersteuning bij de revalidatie van gewond geraakte militairen in de strijd tegen pro-Russische militanten in de oostelijke provincies van Oekraïne sinds 2014. Het aantal militairen dat revalidatiezorg en specifiek amputatiezorg nodig had, oversteeg hun capaciteit en middelen. Na enige vertraging door onder andere de covid-19-pandemie, bezocht, in 2021, een delegatie van het MRC een Oekraïens revalidatiecentrum in Irpin. De eerste slachtoffers werden ter plaatse getrieerd voor revalidatie in het MRC.
De 31-jarige M. liep een dubbelzijdige bovenbeenamputatie op door een mijnexplosie
Russische invasie
Sinds de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 is het aantal Oekraïense revalidanten in het MRC snel gegroeid, mede door verwijzingen vanuit verschillende Nederlandse ziekenhuizen die Oekraïense slachtoffers behandelen. Niet alleen het aantal, maar ook de complexiteit van de letsels is toegenomen. Bijvoorbeeld revalidanten met een dubbelzijdige bovenbeenamputatie vereisen in de regel intensieve revalidatietrajecten om weer tot zelfstandig lopen te kunnen komen. Regelmatig is een chirurgische stomprevisie nodig in verband met persisterende wonden, symptomatische neuromen in de stomp, botwoekering of scherven van munitie (shrapnel) in de weke delen die het dragen van een prothesekoker belemmeren. Bijkomend letsel betreft veelal complexe ossale en wekedelenletsels en gerelateerde infecties, letsel van darmen en urinewegen, perifeer zenuwletsel, brandwonden, oogletsels en barotrauma van de oren. Daarnaast is er meestal sprake van verscheidene multiresistente bacteriën, wat vraagt om een intensieve samenwerking en frequente afstemming met verschillende medisch specialismen. Hoewel er bij veel Oekraïense revalidanten aanwijzingen zijn voor psychotrauma wijzen zij professionele psychologische zorg regelmatig af en zoeken zij bij voorkeur steun bij elkaar.
Het MRC in cijfers
Inmiddels heeft het MRC zesenveertig Oekraïense oorlogsslachtoffers een revalidatiebehandeling geboden. Negenendertig van hen (85%) raakten gewond door blast injury als gevolg van een mijn-, granaat- of raketexplosie. Vier (9%) hadden uitgebreide schotverwondingen, twee waren betrokken in een verkeersongeval en één raakte langdurig bekneld onder puin. Vierendertig van hen (74%) liepen als gevolg van het trauma een amputatie van een of meerdere ledematen op, twaalfmaal (26%) betrof het multitraumapatiënten zonder amputatie en één van hen had revalidatie nodig vanwege een neurotrauma. Van de amputatiepatiënten hadden er dertig (88%) een beenamputatie, en de overige vier (12%) een arm- of handamputatie. In veertien van de gevallen betrof het een dubbelzijdige beenamputatie: bovenbeenamputaties, amputaties door de knie, onderbeenamputaties of een combinatie hiervan.
Terug naar het front
De meeste militaire revalidanten hebben als voornaamste hulpvraag: terugkeer naar het front in Oekraïne. Nu maakt het trainen van gevechtshandelingen geen deel uit van de revalidatie, maar de sterke motivatie om terug te keren in het veld wordt wel gerespecteerd. Waar mogelijk wordt rekening gehouden met hun wensen en wordt bijvoorbeeld een keuze voor protheseonderdelen die bestand zijn tegen intensief gebruik op moeilijk terrein gehonoreerd. Doordat de oorlog voortduurt, ontstaat een spanningsveld tussen revalideren tot het maximaal haalbare niveau en het bieden van zorg aan zoveel mogelijk revalidanten.
Naast het feit dat Oekraïense oorlogsslachtoffers letterlijk weer op de been worden geholpen, is de behandeling van deze doelgroep ook van meerwaarde voor het MRC als onderdeel van de overkoepelende Defensie Gezondheidszorg Organisatie. ‘Train as you fight’ is een veelgehoord principe onder geüniformeerde beroepen wereldwijd. Alleen door met regelmaat specifiek en doelgericht te trainen in vredestijd kun je voorbereid zijn op je rol en inzet onder gevechtsomstandigheden. Dit geldt ook voor de medische keten. De NAVO hanteert binnen de operationele gezondheidszorg vier echelons, Role 1 tot en met Role 4. De Role 1 is doorgaans een veldpost waar een gewonde gestabiliseerd kan worden voor transport naar een Role 2 en/of Role 3-ziekenhuis voor chirurgische zorg. De Role 4 heeft als taak om gespecialiseerde, definitieve zorg te bieden na evacuatie uit het missiegebied. Het MRC vervult voor Nederland een Role 4-functie en is daarmee het enige ‘eindstation’ voor revalidatiezorg.
Dit heeft als consequentie dat het centrum altijd voorbereid moet zijn om de beste zorg te leveren aan onze Nederlandse militairen als zij letsel oplopen tijdens inzet wereldwijd. De behandeling in het MRC stelt de Oekraïense revalidanten in staat zo zelfstandig en mobiel mogelijk terug te keren naar Oekraïne en het stelt Defensie in staat expertise te behouden rondom de revalidatiebehandeling van oorlogsslachtoffers.
Oekraïners prefereren over het algemeen een directieve benadering vanuit de behandelaar
Lviv
Na afloop van een bezoek aan het MRC in juni 2023 maakte minister van Defensie Kajsa Ollongren bekend dat zij 1 miljoen euro extra vrijmaakt om deze revalidatiesteun ook in de toekomst voort te zetten. Er is een goede samenwerking gerealiseerd tussen het MRC en een revalidatiecentrum in de buurt van Lviv, West-Oekraïne. Het eerdergenoemde revalidatiecentrum in Irpin is namelijk door bombardementen zwaar beschadigd geraakt. Triage van nieuwe revalidanten vindt inmiddels plaats op basis van vooraf gedeelde medische informatie en beeldvorming gevolgd door een videoverbinding tussen een multidisciplinair team van het MRC en de kliniek in Lviv. Gedurende het proces van zowel de selectie als de revalidatie wordt veelvuldig gebruikgemaakt van fysiek aanwezige tolken. Naast hun rol als vertaler kunnen zij helpen om culturele verschillen te duiden. Een voorbeeld hiervan is dat Oekraïners over het algemeen een directieve benadering vanuit de behandelaar prefereren en niet gewend zijn aan ‘samen beslissen’. Ze zijn gevoelig voor sociale posities en vinden rangen, titels en een formele houding in de omgang met behandelaren doorgaans belangrijk. Daarnaast hangt er ondanks de oorlog nog steeds een stigma aan lichamelijke beperkingen en het gebruik van hulpmiddelen waardoor bijvoorbeeld enkel-voetorthesen of aangepast schoeisel vaak ongebruikt in de kast belanden.
Oefenen
De heer M. is inmiddels terug bij zijn vrouw en dochtertje in Oekraïne. Hij loopt op zijn beenprothesen met behulp van twee elleboogkrukken. Hij spreekt nog regelmatig af met een andere Oekraïense revalidant met vergelijkbaar letsel die enkele weken na hem uit het MRC ontslagen werd. Samen oefenen ze met het lopen zonder krukken.
auteurs
kolonel Annique Priesterbach, revalidatiearts
kapitein-ter-zee Antoinette van de Ven, revalidatiearts
dr. Maarten Prins, wetenschappelijk coördinator Militair Revalidatie Centrum Aardenburg, Doorn
contact
ar.priesterbach@mrcdoorn.nl
cc: redactie@medischcontact.nl
Lees ook:- Er zijn nog geen reacties
