De Willie Wortels van de geneeskunde

 Op verzoek van Medisch Contact heeft ID-NL een toptien van recente medisch-technologische uitvindingen samengesteld. Wij spraken met enkelen van de uitverkorenen.

1: De hysteroscopische morcellator

De hysteroscopische morcellator is een systeem om op minimaal invasieve wijze en mogelijk onder lokale verdoving poliepen en myomen uit de baarmoeder te verwijderen.

Een stap van stoffer en blik naar stofzuiger, zo omschrijft Mark Emanuel zijn uitvinding. Twee weken geleden heeft de Amerikaanse Food and Drug Administration goedkeuring verleend aan zijn hysteroscopische morcellator. Het principe van het apparaat is simpel. In een hol buisje draait een tweede hol buisje. Beide buisjes hebben aan de zijkant vlak voor het uiteinde een opening, net als een dwarsfluit. Bij elke rotatie schuiven beide openingen over elkaar waardoor de scherpe rand van de opening van het binnenste buisje het overtollige weefsel afsnijdt. Door een continue onderdruk in het binnenste buisje wordt het weefsel afgevoerd. Dit maakt het mogelijk om verschillende poliepen te verwijderen zonder de apparatuur weg te halen.

‘Het probleem van de huidige hysteroscopische chirurgie is dat je veel handelingen moet verrichten. Voor elke poliep die je hebt losgemaakt, moet de hysteroscoop uit de baarmoeder worden gehaald. Bovendien moet je de baarmoeder spoelen met een vloeistof die geen elektriciteit geleid. Dit kan elektrolytverschuivingen bij de patiënt teweegbrengen, wat een risico op hersenoedeem geeft. Al met al geen ideale techniek.’

De speurtocht naar een betere methode bracht Emanuel over de grenzen van zijn vakgebied. ‘In de orthopedische chirurgie stuitte ik op een endoscopisch instrument om kraakbeen mee bij te schaven. Het principe van dat instrument is het uitgangspunt van de hysteroscopische morcellator geworden. Het voordeel is duidelijk. Het aantal handelingen neemt sterk af, het spoelen kan met fysiologisch zout en door de kortere duur van de ingreep, is het wellicht mogelijk gebruik te maken van lokale verdoving. Naast de honderd patiënten die ik er zelf mee heb behandeld, is het apparaat in een pilot in vijf buitenlandse ziekenhuizen getest. Men was zeer enthousiast.’

De hysteroscopische morcellator komt in het voorjaar op de markt. Op basis van royalties hoopt Emanuel de 25.000 euro terug te verdienen die hij privé heeft geïnvesteerd. ‘Hoewel het om tienden van procenten gaat, kan het zeker winstgevend worden. Het product wordt wereldwijd op de markt gebracht.’

2: De Laryngeal Guide

De Laryngeal Guide is een systeem waarmee ‘blind’ kan worden geïntubeerd, wat intuberen ook in anatomisch moeilijke gevallen mogelijk maakt.

‘Iedere anesthesioloog staat wel eens met de billen samengeknepen omdat het intuberen niet soepel verloopt. Zeker als de zuurstofsaturatiemeter van de patiënt aangeeft dat er snel actie moet worden ondernomen. In een niet onaanzienlijk percentage is er sprake van een moeilijke intubatie.’

Na zo’n benauwd moment nam anesthesioloog Peter Tjong Joe Wai aan het eind van de dag de intubatiepop mee naar huis. Zou er aan de methode van intubatie niets te verbeteren zijn? Tjong  knutselde - ‘eerst met breinaalden, later met een stuk aluminium van de doe-het-zelfzaak’ - een apparaatje in elkaar dat tong en epiglottis vrijhoudt van de achterzijde van de mondkeelholte, waarna intubatie via een ‘glijbaan’ eenvoudig kan plaatsvinden. In tegenstelling tot een laryngoscopische intubatie kan de door Tjong uitgedachte methode ‘blind’ plaatsvinden. Het is niet nodig om de stembanden te zien.

De uitvinding deed Tjong aan het eind van 2000. Toen dacht hij nog dat het apparaat de weg naar de praktijk snel zou vinden. Inmiddels weet hij wel beter. ‘In het patenteren, verder ontwikkelen en marketen van het apparaat gaat heel veel tijd zitten. Zelfs zoiets eenvoudigs als het bedenken en vastleggen van een naam kan tegenvallen. Na een keer trots bij Sonja Barend over mijn ‘intubator’ te hebben gesproken, kon ik weer een nieuwe naam verzinnen. De volgende dag was de domeinnaam

www.intubator

geclaimd en de kersverse eigenaar vroeg er 20.000 gulden voor. Nu heet het apparaat dus de Laryngeal Guide.’

Het intubatiehulpmiddel komt op zijn vroegst pas over een paar jaar op de markt. ‘Na een geslaagde pilot waarin twintig personen zijn geïntubeerd, gaan we nu een volgende fase in. Uit een tiental prototypen zullen we op basis van de bevindingen op de intubatiepop een selectie maken, die we weer op proefpersonen beproeven. Daarna gaan we het intuberen met de Laryngeal Guide in een trial vergelijken met de laryngoscopische intubatie.’

Omdat inmiddels verschillende partijen participeren in de ontwikkeling en marketing van het apparaat, is het financiële aandeel van Tjong inmiddels gehalveerd. Zijn enthousiasme over de uitvinding is er niet door getemperd. ‘Het is gewoon hartstikke leuk om met zo’n project bezig te zijn. Mijn wereld is inmiddels veel groter dan de operatiekamer. En de helft van veel is ook veel. Ik had gedacht al lang op de Seychellen te zitten, maar die eilanden wachten nog wel even op mij.’

3: Angio-Seal

Angio-Seal is een biologisch afbreekbaar plugje dat wordt achtergelaten in de wand van de liesslagader om nabloedingen na hartkatheterisatie te voorkomen.

Het collageenankertje is onder interventiecardiologen inmiddels wereldwijd bekend. Minder bekend is dat het voor de helft een Nederlandse uitvinding is. De twee Nederlandse cardiologen blijven liever op de achtergrond. U raadt het al: met het product is veel geld gemoeid.

Ken Kinsey en John Nash staan bekend als de vaders van Angio-Seal. In dezelfde periode dat deze Amerikanen aan hun uitvinding werkten, waren twee Nederlandse cardiologen al ver op weg met eenzelfde idee. De Nederlanders en de Amerikanen besloten hun krachten te bundelen. Het in 1984 speciaal voor deze uitvinding opgerichte bedrijf Kensey Nash Corporation heeft Angio-Seal verder ontwikkeld. Inmiddels is het in 120 landen verkrijgbaar. Angio-Seal is marktleider in een markt waarin jaarlijks meer dan 300 miljoen euro omgaat.

4: MicroFET
MicroFET is een handzaam apparaatje waarmee eenvoudig en snel spierkracht en bewegingsuitslag kan worden gemeten. De MicroFET is een uitvinding van een fysiotherpeut. Het apparaatje is al op de markt en wordt gebruikt door fysiotherapeuten, orthopeden, neurologen en keuringsartsen.

5: Eyeye
Eyeye is een lensvloeistof waaraan provitamine B5 is toegevoegd. Het middel is voor lensdragers die vaak last hebben van geïrriteerde ogen. De provitamine B5 heeft een regenererend effect op het hoornvlies, waardoor dit sneller herstelt en minder snel opnieuw geïrriteerd raakt. Eyeye is bedacht door een apotheker.

6: Xcell
Het wondbedekkingsmateriaal Xcell is gemaakt van cellulose. Hierdoor heeft het de unieke eigenschap dat het droge wonden vochtig maakt en vocht absorbeert bij wonden waarbij exsudatie optreedt. De mogelijkheid om behalve als wondbedekking Xcell toe te passen als implantaat wordt onderzocht. De uitvinder van Xcell is een biochemicus. Het wondbedekkingsmateriaal is op de markt in de Verenigde Staten en in Duitsland.

7: Bonefix foils

Een botfixatiesysteem voor kleinere botdelen, dat zijn kort gezegd de Bonefix foils.

Het fixatiesysteem bestaat uit C- of S-vormige kleine metalen plaatjes die loodrecht op de breuklijn in het bot worden getrild. Op deze manier kunnen botfragmenten, waarvoor platen en schroeven te groot zijn, aan elkaar worden bevestigd. Dit kan op en minimaal invasieve manier. De bedenker van het systeem is een plastisch chirurg van het AMC. De ontwikkeling van de Bonefix foils is in het stadium van een werkend prototype.

8: SkinTec
SkinTec is een crème tegen huidbeschadigingen. In met name dunne ontlasting zit een hoge concentratie proteasen die de huid afbreken. De perianale dermatitis die hierdoor bij patiënten met fecale incontinentie ontstaat, is tegen te gaan door gebruik van proteaseremmers verkregen uit aardappels. De proteaseremmer Skintec is een spin-off van de afdeling Immunologie van het Erasmus Medisch Centrum. De uitvinding is nog niet op de markt.

 9: Abqr

Abqr is opblaasbaar materiaal voor het afdekken van wonden. Het is bedoeld voor het afsluiten van chirurgische buikwonden bij bijvoorbeeld peritonitis, of wonden die ontstaan door infectie van een implantaat. Na het opblazen ontstaat er een patroon van opgeblazen kussentjes met daartussen kanaaltjes. Deze maken het mogelijk wondvocht af te zuigen en de wond te spoelen. Zonodig kan ook een permanente onderdruk worden gecreëerd.

Abqr is een uitvinding van Two Beats, een Nederlands bedrijf dat zich richt op innovaties op het gebied van wondbehandeling. Two Beats hoopt in januari de benodigde CE-markering te verkrijgen. Het product komt eerst in Nederland op de markt; Engeland en Duitsland volgen.

10: De Ummox-kunstlong
De Ummox is een modulair opgebouwde kunstlong. Het systeem bestaat uit op elkaar gestapelde kunststof plaatjes waarin kanaaltjes zijn aangebracht. Deze kanaaltjes worden gescheiden door een zuurstof doorlatend membraam. Al naar gelang het lichaamsgewicht van de patiënt, kan de capaciteit worden aangepast. De kunstlong is bedacht door een docent en studenten Fijnmechanische Techniek van de Hogeschool van Utrecht. De uitvinding is al wel in het UMC-Utrecht getest, maar nog niet uitontwikkeld.

Met dank aan ID-NL voor het maken van de selectie. IN-DL is een ‘technology transfer’-organisatie die mensen, bedrijven en instellingen met een uitvinding, helpt bij het vinden van partners die kunnen helpen bij de realisatie van het product.