Behandeling met TNF-blokkers steeds preciezer

De serumspiegel is een betere maat om de werkzaamheid van TNF-antagonisten te bepalen dan de antistoftiter. Dit concludeert een groep Nederlandse reumatologen die daarover schreven in het Nederlands Tijdschrift voor Reumatologie.

Al langer is bekend dat het lichaam antistoffen kan maken die de biologicals neutraliseren, maar dit gebeurt niet bij elke patiënt in dezelfde mate. Met de huidige tests kunnen alleen de antistoffen worden gemeten die niet gebonden zijn aan de TNF-blokker, ze zijn dus pas detecteerbaar als al het medicijn geneutraliseerd is, legt Gert Jan Wolbink, reumatoloog en een van de betrokken onderzoekers, uit. Het meten van antistoffen op zichzelf zegt dus niet zoveel, alleen in combinatie met de medicijnspiegel. Het gaat om de balans tussen deze twee. Reageert een patiënt slecht op de TNF-blokkade en is er een heel lage medicijnspiegel, dan zouden antistoffen daarvoor een verklaring kunnen vormen. Reageert een patiënt slecht, maar is er wel een adequate medicijnspiegel, dan is de TNF blijkbaar niet de veroorzaker van de hoge ziekteactiviteit. Voorschrijvers kunnen dan beter kiezen voor een medicijn met een ander werkingsmechanisme, in plaats van over te stappen op een andere TNF-antagonist.

Artsen moeten meer gaan redeneren vanuit de concentratie medicijn dan vanuit de concentratie antistoffen. Er komt steeds meer inzicht in hoe hoog de medicijnspiegel moet zijn.
‘Je wil eigenlijk toe naar een situatie waarin elke patiënt dezelfde concentratie krijgt, in plaatst van dezelfde dosis medicatie. Als clinicus wil je weten of er een effectieve concentratie geneesmiddel in het bloed aanwezig is’, aldus Wolbink. ‘De laatste jaren komt er steeds meer zicht op hoe hoog de geneesmiddelspiegel moet zijn om een maximaal effect te hebben. Dit kan samen met het bepalen van de serumspiegel helpen bij het optimaliseren van de behandeling.’ Zo kunnen artsen overbehandeling voorkomen en patiënten die niet reageren op medicatie eruit filteren.

Ella Walstock

Lees ook

• Zes ziekenhuizen kiezen samen biologicals (8 januari 2015)
• Noorwegen stapt grotendeels over op biosimilars (4 september 2015)
• Biologicals lossen belofte bij reuma niet in (12 juli 2013)