Werk en gezondheid hand in hand: samenwerken met de bedrijfsarts voor optimale zorg

In het eerste kwartaal van 2023 hadden 9,7 miljoen mensen betaald werk. Dat is 72,9 procent van de bevolking van 15 tot 75 jaar.1 Dikke kans dat jouw patiënt in deze groep zit. Helaas krijgen veel mensen tijdens hun loopbaan te maken met ziekte en kunnen zij daardoor deels of helemaal niet werken. Naarmate terugkeer naar werk langer duurt, kan dit gevolgen hebben voor hun baan of financiële zekerheid.

Onzekerheid over de gevolgen voor het werk kan stress veroorzaken, nog naast stress door eventuele behandeling en het ziek zijn zelf. Ook krijgen deze werknemers te maken met wettelijke regels die invloed hebben op het werk en op hun inkomen. De bedrijfsarts navigeert dagelijks in dit complexe veld en begeleidt werknemer en werkgever. Deze begeleiding heeft baat bij afstemming tussen de betrokken zorgprofessionals. Zo kunnen we samen voorkomen dat iemand te vroeg te veel doet of helemaal thuis komt te zitten terwijl werk met aanpassingen wel mogelijk is.

Eerst de roze olifant

De bedrijfsarts, dat is toch degene die controleert of iemand ziek is en mensen weer naar het werk stuurt?

Deze vrees horen bedrijfsartsen vaker, zowel van zorgprofessionals als van werkenden. Het klopt dat de bedrijfsarts in een krachtenveld met veel verschillende – en soms tegenstrijdige belangen – opereert en zowel werkende als werkgever adviseert. Dat zijn deze artsen gewend. Ze zijn er zelfs voor opgeleid: bedrijfsartsen zijn geneeskundig specialisten die de medische vervolgopleiding ‘arbeids- en bedrijfs­geneeskunde’ met succes hebben afgerond. Zij werken onpartijdig en zetten zich in om te voorkómen dat mensen ziek worden van hun werk of dat zij door ziekte aan de kant komen te staan.

Uit meerjarig cliënttevredenheidsonderzoek door OVAL, branchevereniging van arbodiensten, blijkt dat de overgrote meerderheid van de mensen tevreden is over de dienstverlening van bedrijfsartsen.² Meer samenwerking met behandelend artsen zou het nog beter maken.

Als werken niet gaat

De meeste werknemers die de bedrijfsarts ziet, zijn al door ziekte uitgevallen voor hun werk. De bedrijfsarts helpt dan vanuit medisch perspectief de patiënt met re-integratie en eventuele aanpassingen aan het werk of de werkomstandigheden. Ook kan de bedrijfsarts verwijzen naar interventies die helpen bij herstel en re-integratie. Denk bijvoorbeeld aan fysiotherapeuten, bedrijfspsychologen, bedrijfsmaatschappelijk werk en schuldhulpverleners. Handig voor je patiënt, want voor zulke interventies geldt geen of een korte wachttijd. En handig voor jou, omdat het je zorg uit handen neemt. Uiteraard gaat de bedrijfsarts daarbij na of er al behandeling loopt of verwijzing heeft plaatsgevonden. Zo nodig zoekt hij afstemming met de huisarts of een andere behandelend specialist.

Naast het begeleiden en adviseren van de werknemer, stemt de bedrijfsarts af met de werkgever. Zo kan hij eventuele aanpassingen in werk of andere randvoorwaarden voor re-integratie mogelijk maken.

De bedrijfsarts helpt de patiënt met re-integratie en eventuele aanpas­singen aan het werk of de werkomstandigheden

Toename stress en onzekerheid bij uitval

Werk speelt voor veel mensen een grote rol in het leven. Het biedt inkomen en daarmee sociale zekerheid. Mensen blijven zelf meestal graag helemaal of deels aan het werk. Maar dat kan niet altijd. Bij uitval op het werk treden al snel wettelijke regels in werking. Zo zijn werknemer en werkgever samen verantwoordelijk voor afspraken voor de re-integratie in een plan van aanpak en een re­­-integratieverslag. Is een werknemer langer dan een jaar ziek? Dan moet ook buiten de organisatie naar passend werk worden gezocht, blijft contact met verschillende betrokkenen bij de re-integratie nodig én start de voorbereiding van een WIA-aanvraag. Het risico op inkomens­daling ligt op de loer. Onzekerheid en stress nemen toe. Dat is mogelijk relevant voor de behandeling en heeft in ieder geval invloed op de patiënt buiten de spreekkamer.

Bedrijfsartsen begeleiden werknemer en werkgever

De beste bescherming is wanneer werknemers terugkeren naar hun eigen functie of een andere passende functie. Blijven werken of weer aan het werk kunnen, is ook vaak prettig voor de werkende. Werk beschermt dankzij ritme, sociale contacten en zingeving. Nog los van de bestaans­zekerheid waar werk een fundamentele bijdrage aan levert.

Bedrijfsartsen zijn hiervan doordrongen en zullen zich ten volle inzetten voor re-integratie en duurzaam behoud van inzetbaarheid. Als onafhankelijk medisch professional adviseren en begeleiden zij zowel de werknemer als de werk­gever. Afstemming en overleg met de huisarts en de behandelend arts is daarbij zeer behulpzaam. Bedrijfsartsen kunnen dan een beter passend advies maken en dit beter onderbouwen met eventuele aanpassingen voor het werk. Belangrijk voor zowel werkende als werkgever.

Voorkomen is beter dan genezen

Elke werkgever moet zorgen dat werknemers naar een bedrijfsarts kunnen. Ook voor een preventief consult. Dit is vastgelegd in de Arbowet. Loopt een werknemer in zijn werk aan tegen zaken die ten koste kunnen gaan van gezondheid en inzetbaarheid, dan kan de bedrijfsarts adviseren hoe dit op te lossen. Daarvoor is geen instemming of medeweten van de werkgever nodig. Denk bijvoorbeeld aan overleg met de bedrijfsarts. Voorbeelden zijn afstemming over nachtwerk bij patiënten met diabetes of zwangerschap en werk. Mogelijk stellen patiënten hierover ook vragen aan jou. Weet dat je jouw werkende patiënten naar de bedrijfsarts kunt verwijzen voor advies over wanneer en hoe weer terug te keren naar werk.

Medisch beroepsgeheim

Net als andere specialisten is de bedrijfsarts gehouden aan het medisch beroepsgeheim. In het kader van verzuim en preventie krijgt de werkgever nooit medische informatie. In adviezen aan de werkgever neemt de bedrijfsarts alleen beperkingen, mogelijkheden en adviezen over voorwaarden of aanpassingen op. Je levert jouw patiënt dus niet over aan diens werkgever door de bedrijfsarts in te schakelen.

Informatie op maat

De NVAB ontwikkelt informatiepakketten voor zorgverleners over de rol die werk en sociale zekerheid bij herstel spelen, de mogelijke gevolgen van uitval, en hoe de bedrijfsarts een patiënt kan helpen. Hierboven las je in grote lijnen hoe dit proces in het algemeen verloopt.

Heb je belangstelling voor informatie op maat voor jouw patiëntenpopulatie? Stuur dan een e-mail naar communicatie@nvab-online.nl!

voetnoten

1 https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/dashboard-arbeidsmarkt/werkenden

2 https://www.oval.nl/cms/public/files/2021-03/clienttevredenheidsonderzoek-arbodiensten-trendrapportage-2020-ipsos.pdf?592def0a3e

Tip: Bekijk ook ‘Werk en Wijzer voor zorgverleners’ voor een overzicht van verschillende doelgroepen, verwijsmogelijkheden buiten het ziekenhuis en adviesmogelijk­heden voor arbeidsparticipatie en inkomen van patiënten.