De kracht van interprofessioneel opleiden omarmen

Recentelijk zijn er drie akkoorden getekend om het zorgstelsel toekomstbestendig te maken, het Integraal Zorgakkoord, het Gezond en Actief Leven Akkoord en het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen. De belangrijkste gemene deler van deze akkoorden is om samenwerking tussen zorgprofessionals als uitgangspunt te nemen, in plaats van het traditionele concurrentiemodel.

Het is essentieel dat artsen goed samenwerken om optimale zorg te kunnen bieden. In de praktijk verloopt dit echter nog niet altijd soepel. Als we van de artsen van de toekomst verwachten dat ze bedreven zijn in samenwerking en netwerkzorg, dan moeten we hen al vroeg leren om met verschillende zorgprofessionals samen te werken. Het is belangrijk om de medische opleidingen te herzien en artsen op te leiden die niet alleen beschikken over uitgebreide kennis en vaardig­heden, maar ook over een sterk vermogen tot samenwerken binnen en buiten het medische domein.

Veranderende rol van de arts

We worden geconfronteerd met diverse uitdagingen op het gebied van de volksgezondheid, zoals vergrijzing, diversiteit in de bevolking, chronische ziekten en snelle technologische ontwikkelingen. Drie op de tien chronisch zieke volwassenen in Nederland hebben te maken met twee of meer ziekten. Naar verwachting neemt dit percentage de komende jaren toe door vergrijzing en veranderingen in leefstijl. Goede zorg bij multimorbiditeit vraagt van zorgprofessionals dat zij niet langer vanuit een geïsoleerde positie werken of slechts een deel van de vraag oplossen. Samenwerking tussen verschillende zorgprofessionals en mét patiënten, burgers en hun sociale omgeving is essentieel. Dat betekent dat van ons artsen een andere rolinvulling wordt verwacht dan voorheen, er worden andere eisen gesteld aan onze kennis en vaardigheden.¹ Naast behandelaar en medisch expert zijn we steeds meer partner en duider van medische informatie die burgers, bijvoorbeeld online, verzamelen. Artsen moeten dus niet alleen beschikken over medische kennis, maar ook in staat zijn om te luisteren naar- en rekening te houden met de behoeften, wensen en waarden van zorgbehoevenden of burgers.

Van autonomie naar netwerker

Medisch studenten werden decennialang geselecteerd op hun talent om onafhankelijk te denken en autonoom te kunnen werken. Tijdens hun opleiding werden ze verder getraind in het zelfstandig functioneren en dit hebben ze gedurende hun loopbaan tot een kunst verheven. In de huidige tijd vereisen complexere zorgvragen en behandelmogelijkheden echter samenwerking tussen verschillende disciplines. En ook de organisatorische verandering van de zorg, waarbij mensen vaker ook buiten het ziekenhuis hulp krijgen, vraagt om intensivering van samenwerking in het netwerk van zorgprofessionals. Artsen erkennen het belang van interprofessionele samen­werking, maar velen worstelen nog met de concrete implementatie ervan. Het is lastig om jarenlang ingesleten patronen te veranderen en aankomend artsen het goede voorbeeld te geven. De traditionele hiër­archie speelt daarbij een rol.

Interprofessioneel opleiden

Als we de samenwerking tussen zorgprofessionals, zoals preventieve zorg (nulde lijn), eerste-, tweede- en derdelijnszorg willen bevorderen moeten we artsen anders opleiden. Niet door nieuwe onderdelen toe te voegen aan de opleiding, maar door de ontwikkeling van benodigde vaardigheden structureel in te bedden binnen de bestaande opleidingen. Denk aan oordeelvrij communiceren, openstaan voor andere perspectieven en begrip voor culturele diversiteit. Ook kennismaking met de organisatorische kant van de werkzaamheden versterkt het onderling begrip en een soepele samenwerking. Breng studenten van verschillende zorg­opleidingen – zoals aankomend artsen, apothekers, fysiotherapeuten, psychologen en verpleegkundigen – samen in interdisciplinaire teams, zodat ze elkaars taal leren spreken, elkaars zekerheden en onzeker­heden leren kennen en leren van elkaars kennis en kunde. Uiteindelijk zal dit in de praktijk leiden tot een betere coördinatie van het zorgproces waar zowel de zorgprofessional als de patiënt baat bij hebben.

Interprofessioneel opleiden opent de deur naar een nieuwe generatie artsen die niet alleen technisch bekwaam zijn maar ook een bredere kijk ontwikkelen op gezondheidszorg. Als we streven naar een gezondheidszorgsysteem dat de mens centraal stelt, efficiënt en effectief is, dan kunnen we niet anders dan de kracht van interprofessioneel opleiden omarmen.

voetnoot

1: De rollen van de arts in 2040 - KNMG Rol van de Arts in 2040 (maglr.com)