‘Alles op alles om te voorkomen dat mensen ziek worden door armoede’

Iedereen in Nederland moet een gelijke kans hebben op een zo gezond mogelijk leven. Om dat te bereiken moet de ‘bestaanszekerheid’ worden gegarandeerd: een stabiel en voldoende besteedbaar inkomen en de mogelijkheid tot gezond eten, onderwijs en veilig werken en wonen.

Dit is een van de kernpunten van de open brief aan het kabinet van artsenfederatie KNMG en ruim 70 organisaties, waaronder (academische) ziekenhuizen, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, de Sociaal Economische Raad, FNV, de Nederlandse Zorgauroriteit, GGD GHOR Nederland, sportkoepel NOC-NSF en verschillende ouderen- en jongerenbonden. De brief wordt aangeboden aan minister Schouten van Armoedebeleid en staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid.

Bestaanszekerheid is een belangrijke sleutel tot de oplossing

Veel artsen hebben nu het gevoel dat ze vooral aan symptoom­bestrijding doen. Ze schrijven slaappillen voor aan mensen die wakker liggen omdat hun baan op de tocht staat. Een kind met astma veroorzaakt door een schimmelig huis, krijgt een puffer. Het is dweilen met de kraan open, vinden de ondertekenaars.

‘Bestaanszekerheid is een belangrijke sleutel tot de oplossing’, zegt KNMG-voorzitter René Héman: ‘Dagelijks zien artsen en andere professionals mensen met gezondheidsproblemen waarvan de oorzaken en oplossingen buiten het medische domein liggen. Wie voortdurend ieder dubbeltje moet omdraaien, kan in de supermarkt niet anders dan kiezen voor de goedkoopste optie, wat vaak ook de ongezondste is. Het vergroten van de kansgelijkheid leidt tot een gezonder leven voor iedereen.’

Brede steun

Leefstijl en de sociale en fysieke omgeving bepalen voor bijna 70 procent iemands gezondheid. De impact van de medische zorg op gezondheid van mensen is slechts 11 procent. Dat artsen het probleem niet alleen kunnen oplossen, blijkt uit de brede steun voor het initiatief van de KNMG. Onder anderen Jet Bussemaker (Raad voor Volksgezondheid & Samenleving), Lea Bouwmeester (Federatie voor Gezondheid), Kitty Jong (FNV), Marcel Levi (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek), Ad Melkert (Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen) en André Rouvoet (GGD – GHOR Nederland) onderschrijven onze gemeenschappelijke oproep aan het kabinet om gezamenlijk te werken aan een oplossing.

Iedereen in Nederland verdient een kans op een zo gezond mogelijk leven, ongeacht in welke stad of wijk je wordt geboren, naar welke school je bent gegaan of wat je inkomen is. De ondertekenaars roepen minister Schouten van Armoedebeleid en staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid op:

1. Zet in op structurele verbetering van de bestaanszekerheid van mensen en het recht hierop wettelijk te borgen. We hebben het dan over een stabiel en voldoende besteedbaar inkomen en de mogelijkheden tot gezond eten, onderwijs, gezond en veilig wonen en werken.
2. Ontwikkel beleid met ervaringsdeskundigen. We moeten niet oordelen over de keuzes die mensen maken vanuit armoede, maar de vraag stellen waarom ze die keuze maken. Kijk lokaal wat er nodig is en ga gezamenlijk aan de slag in de wijk. Hiermee brengen we ook de menselijke maat terug en het zo nodige vertrouwen in de overheid.
3. Werk mee aan de structurele verbetering van de gezondheid van de burger en borg dit. Daarvoor moeten lange termijn gezondheidsdoelen wettelijk worden verankerd zodat de urgentie om deze doelen te bereiken breed wordt gevoeld en opgevolgd.
4. Zie toe op naleving van deze doelen door ze departement-onafhankelijk in te richten. Er zijn langdurige (dit gaat over decennia) en integrale oplossingen nodig, waarbij de kans op een gezond leven wordt verankerd in beleid op ieder niveau. De gezondheidsproblematiek kan niet geïsoleerd aangepakt worden. Om te voorkomen dat mensen ziek worden, is het van belang dat de gezondheid van de burger uitgangspunt is bij elk beleid: Health in all policies. Er moet een beoordeling worden gemaakt over wat de impact op de gezondheid van de burger is, ongeacht door welk departement of decentrale overheid het beleid wordt gemaakt.

De ondertekenaars pleiten voor onmiddellijke actie. In ons land overlijden mensen in een lagere sociaaleconomische positie gemiddeld acht jaar eerder dan mensen in een hogere sociaaleconomische positie. Ook leven ze gemiddeld drieëntwintig jaar in minder goed ervaren gezondheid. De gezondheidsverschillen tussen mensen nemen niet af, maar juist toe. Dat is onaanvaardbaar.

Er worden al veel maatregelen getroffen om de bestaanszekerheid te verbeteren, maar helaas met te weinig effect. De ondertekenaars vragen het kabinet met klem om hier extra werk van te maken.

Ondertekenaars

Ruim 70 organisaties hebben de brief ondertekend, zie hier de volledige lijst.