Kompas

Kompas, Mathias Enard, De Arbeiderspers, 447 blz., 24,99 euro.

Bestel direct

Hoofdpersoon in Kompas van Mathias Enard is de Oostenrijkse musicoloog Franz Ritter, die gekluisterd is aan zijn bed, met een dodelijke maar nog niet gediagnosticeerde ziekte.

In één koortsachtige en slapeloze nacht mijmert hij over zijn leven, reizen en denken. Met als doel de dood en de pijn op afstand te houden. Enard is, net als zijn hoofdpersoon, een kenner van de Arabische cultuur, en slaat met deze roman een brug tussen de Arabische wereld (de klassieke oosterse wereld maar ook Islamitische Staat duikt op) en de westerse wereld. Hij verhaalt van Ritters speurtochten langs muziek, literatuur en geschiedenis, veelal samen beleefd met zijn grote liefde Sarah.

De roman is overvol, erudiet en sensueel, met die zweem van weemoed die vaak samengaat met herinneringen. Weemoed die ook het doorgemaakte verdriet moet omzwachtelen (‘triestheid is een tbc van de ziel’). Wat daarbij ook helpt, is Ritters opiumgebruik dat niet alleen verdriet verdrijft en ‘alle geestelijke of lichamelijke pijn’, het genas ook ‘tijdelijk, de verborgenste kwalen, zelfs de tijdsbeleving: opium brengt onthechting, opent een haakje in het bewustzijn’. Het spul ontregelt tevens de zintuigen van Ritter waardoor Enard zijn gracieuze stijl kan voorzien van een koortsige gloed. Van een plot is nauwelijks sprake, maar de tientallen personages en hun gesprekken maken dat gemis meer dan goed.