Ieder een lichaam

Ieder een lichaam, Olivia Laing (vertaling: Henny Corver), Atlas Contact, 304 blz., 22,99 euro.

Bestellen

De Engelse schrijver Olivia Laing stopte met haar praktijk als natuurgenezer toen ze begreep hoe complex het lichaam in elkaar steekt. Je kunt dat een inzicht noemen, maar verreikend blijkt het niet. Want nadrukkelijk neemt ze in Ieder een lichaam afstand van de ‘overwegend mechanistische benadering van de geneeskunde’.

Ieder lichaam staat onder invloed van allerlei factoren. Niet alleen van de geest of het klimaat, maar ook van maatschappelijke tendensen. Laing verkent vooral de lichamelijke macht, onderdrukking en het verlangen naar bevrijding. Zo koppelt ze tentatief de gehoopte bevrijding van het lichaam (als object van schaamte, stigma, verwachtingspatronen) aan allerlei bevrijdingsgroeperingen, zoals de Black Lives Matter-beweging.

Ze haalt daarbij van alles overhoop. Laing belichaamt het denken in afgebakende categorieën en verliest daarbij uit het oog dat al die categorieën, zonder uitzondering, fluïde begrippen zijn; dat geldt voor sekse, macht en vrijheid. En als het al te complex wordt, voert ze een gebeurtenis uit haar eigen ervaring op als argument.

Het voor artsen meest interessante hoofdstuk gaat over ziekte. Laing zet tegenover elkaar de levensverhalen van rationalist Susan Sontag en cultschrijver Kathy Acker, die haar kankerzorg uitbesteedde aan een sjamanistische kwakzalver. Laings conclusie? ‘Laten we erkennen dat we nooit helemaal van ziekten af zullen komen.’ Een graatmagere vaststelling. Als Laing een discussie wilde losmaken, dan is die opzet geslaagd. Elke lezer zal moeten laveren tussen twee uitersten: instemmend met het hoofd knikken en het boek terzijde leggen of zelfs wegwerpen.