Het uur van de olifant

Het uur van de olifant, Otto de Kat, Van Oorschot, 221 blz., 22,50 euro.

Bestellen

Weet iemand nog wat een zenuwarts is? In het laatste deel van de nieuwe roman van Otto de Kat – een te weinig bekende Nederlandse auteur met een prachtig oeuvre – Het uur van de olifant speelt hij een niet onbelangrijke rol.

De Kat voert ons terug naar het begin van de vorige eeuw toen het Koninklijk Nederlands-Indische Leger (KNIL) een bloedige strijd voerde tegen het opstandige sultanaat Atjeh op Sumatra. We volgen, op de golven van hun herinneringen, twee oud-officieren: Maxim, nu burge­meester op Texel, en zijn vriend W.A. Beiden voelen zich schuldig aan de Nederlandse wreedheden, maar gaan daar verschillend mee om. W.A. schrijft onder pseudo­niem een multatuliaanse schandaalkroniek, Maxim worstelt met zijn mentale gezondheid. ‘Kon hij dokter Brouwer (de zenuwarts, HM) duidelijk maken dat hij telkens Texel afdreef, dat hij werd opgenomen in verwrongen en verdrongen beelden? (…) Dat hij in zijn dromen altijd brand rook? Was het allemaal hallucinatie, pathetische onzin, waren er verklaringen, oplossingen, bestonden er woorden die daartegen opgewassen waren? Dokter Brouwer, bent u daar, kunt u er iets van begrijpen, valt er iets tegen te doen?’ Het is duidelijk: de oorlog tegen Atjeh maakt ook nadien nog steeds slachtoffers: ‘Je kunt ze alleen niet zien, ze zitten ’s nachts rechtop in bed van angst.’ Tegenwoordig zouden we het PTSS noemen. Maar er is nog iets wat vreet aan deze mannen, iets wat ook in de recente verwerking van de dekolonisatieoorlog een rol speelt: heimwee hebben naar een land, een koloniaal leven, dat je tegelijkertijd verafschuwt. ‘Verlangen naar een tijd die achteraf verloren leek, zinloos.’ Fraaie, in kraakhelder proza geschreven roman die leest als een pageturner.