Boek: Knappe koppen - Tim Huisman & Ad Maas

Boerhaave-collectie in boekvorm

Museum Boerhaave in Leiden heeft een prachtige collectie voorwerpen die tezamen de Nederlandse wetenschapsgeschiedenis vertellen. ‘Die sleutelstukken zijn de dragers van verhalen over knappe koppen die onze blik op de wereld hebben verruimd, en bieden inzicht in de context waarin ze opereerden en tot hun doorbraken kwamen’, stelt museumdirecteur Dirk van Delft in Knappe koppen, een boek dat precies dat doet: beknopte historie koppelen aan objecten en personen.

Vanzelfsprekend is daarbij ook veel plaats ingeruimd voor de geschiedenis van de geneeskunde. Te beginnen met de titelprent uit het beroemde De humani corporis fabrica, waarin de Vlaamse anatoom Andreas Vesalius halverwege de zestiende eeuw zijn ontleedkundige ontdekkingen vastlegde in zeventig zeer gedetailleerde houtsneden. Nog geen vijftig jaar later opende de Leidse Universiteit zijn Theatrum Anatomicum: een keer of drie per jaar konden studenten daar getuige zijn van een anatomische les onder leiding van illustere geleerden als Petrus Paaw en Otho Heurnius. In de zeventiende eeuw komt het tot een onderscheid tussen de academisch opgeleide doctores medicinae en de chirurgijns, opgeleid binnen de gildestructuur. Dat beide werelden minder absoluut gescheiden waren dan het lijkt, bewijst de loopbaan van Cornelis Solingen die opklom van chirurgijn tot gepromoveerd arts. Een paar van zijn instrumenten staan afgebeeld in het boek.

Uiteraard is er in het boek ruimschoots aandacht voor het werk van Herman Boerhaave, een van de erflaters van de Nederlandse geschiedenis. Wat moderner tijden betreft, bevat het afbeeldingen en beschrijvingen van onder meer de snaargalvanometer van Willem van Einthoven uit 1901 (bedoeld om het ecg te registreren) en een kunsthart uit 1957, ontwikkeld door de beroemde Willem Kolff, tevens de uitvinder van de kunstnier, die uiteraard ook niet ontbreekt. HM

Tim Huisman & Ad Maas, Knappe koppen, WBooks/Museum Boerhaave, 240 blz., 17,95 euro.