Een ander soort zorgbonus

Reikhalzend kijken we allemaal uit naar het moment dat de coronapandemie enigszins is getemd door het verwerven van voldoende immuniteit in de bevolking. In het algemeen wordt gedacht dat deze kudde-immuniteit een optelsom is van afweer verkregen door een doorgemaakte covid-19 plus afweer als gevolg van vaccinatie.

Interessant genoeg zijn er steeds meer aanwijzingen dat er een derde component kan zijn die bijdraagt aan de afweer in de bevolking en waar tot op heden nog niet zoveel aandacht is besteed: die betreft mensen die voor de pandemie goed en wel op gang kwam kennelijk al enige vorm van weerstand hadden tegen het SARS-CoV-2-virus en ondanks aanzienlijke blootstellling nooit besmet zijn geraakt.

Op de afdeling Acute Geneeskunde waar ik diensten draai, werken circa honderdvijftig artsen en verpleegkundigen. Onze werkruimtes zijn klein en op elk willekeurig moment delen minstens vijftien mensen tien computers in kleine kantoortjes. Door die werkomstandigheden en natuurlijk de honderden covid-19-­patiënten die we zien via de Spoedeisende Hulp en op de afdeling, en ondanks gebruik van schorten, maskers en handschoenen, heeft circa 90 procent van de collega’s het afgelopen jaar een infectie met het coronavirus opgelopen, gelukkig in alle gevallen goed afge­lopen. Omdat in het kader van een wetenschappelijk onderzoek (de Safer-studie) vrijwel iedereen vanaf het begin van de ­pandemie wekelijks getest werd op de aanwezigheid van het virus en antistoftiters hebben we dit heel nauwkeurig kunnen volgen.

Er is kennelijk een groep mensen met een zodanige afweer dat ze geen covid kunnen krijgen

De 10 procent van de collega’s die op geen enkel moment besmet is geraakt met het coronavirus is een interessante groep. Deze bestaat vrijwel exclusief uit specialisten en verpleegkundigen die ouder zijn dan 55 jaar en die allemaal al decennialang klinisch actief zijn. De hypothese die we delen tijdens de koffiepauzes is dat deze mensen in hun loopbaan waarschijnlijk al zoveel coronavirussen tegen het lijf zijn gelopen, dat ze inmiddels een zekere vorm van immuniteit daartegen hebben opgebouwd.

Inmiddels is dit wat meer dan een hypothese. Superslimme onderzoekers van het Francis Crick Instituut in Londen hebben met uiterst gevoelige assays vastgesteld dat sommige mensen zonder dat ze geïnfecteerd zijn geweest met SARS-CoV-2 toch afweer tegen dit virus hebben, zowel in de vorm van lage concentraties antistoffen alsook middels hun T-lymfocyten. Deze mensen bezitten een meer algemene immuniteit tegen coronavirussen, naar alle waarschijnlijkheid opgebouwd door herhaalde eerdere infecties met dit type virus. Hun vindingen werden twee maanden terug gepubliceerd in Science. En uit nader onderzoek van deze groep in de samples van de Safer-studie blijkt nu dat de 10 procent resistente frontliniezorgprofessionals op onze afdeling Acute Geneeskunde vrijwel allemaal een dergelijke algemene anticorona-afweer hebben, misschien inderdaad wel opgebouwd tijdens hun lange klinische loopbaan.

What doesn’t kill you makes you stronger. Wellicht is er dus al meer kudde-immuniteit dan we tot nu toe hebben geloofd. En ook interessant dat senior artsen en verpleegkundigen met tientallen jaren patiëntencontact hier een klein voorsprongetje lijken te hebben opgebouwd ten opzichte van anderen. Een ander soort zorgbonus.