De grens van de verzorgingsstaat

We weten allemaal dat dit soort interventies onredelijk zijn, op basis van rammelende argumenten, maar niemand heeft blijkbaar het lef om ze na te laten en op basis van gezond verstand en medemenselijkheid tez eggen: ho stop, tot hier.

De Gezondheidsraad signaleert deze overbehandeling gelukkig ook en komt met adviezen om ‘ongewenste medicalisering’ tegen te gaan. De interactie tussen de hooggespannen verwachting van de patiënt, de medische professional die sterk ophandelen is gericht en de omzetprikkel van de medische industrie zouden debet zijn aan deze ongelukkige en kostbare tendens. Zij adviseert meer consulttijd en shared decision making (…) teneinde meer maatvoering in diagnostiek en behandeling te bevorderen. Uiteraard mogen ook nieuwe richtlijnen niet ontbreken om dit gedachtegoed luister bij tezetten.

Deze aanbevelingen klinken allemaal reuzeverstandig, maar misschien is het ook interessant om te onderzoeken waar onze grenzeloosheid eigenlijk vandaan komt?

Artsen hebben sowieso de neiging om te behandelen alsof er een geldpakhuis van Dagobert Duck bestaat en worden nog steeds onvoldoende opgeleid om naar de kosten en baten van medische behandelingen te kijken. Ook de toenemende claimcultuur kan leiden tot meer defensief ingrijpen. Daarnaast ontbreekt vaak de afstemming tussen de specialismen omdat iedereen zijn eigenspecialisme toch het belangrijkst vindt en behandelen tegenwoordig een voorwaarde is voor bestaansrecht.

We konden decennialang de illusie koesteren dat ergeen echte grenzen bestaan

Op een abstracter niveau druist het vertalen van een mensenleven in een bepaalde waarde of geld ook tegen onze natuur e n naastenliefde in.

En last but not least, dankzij het doorgeschoten maakbaarheidsdenken konden we decennialang de illusie koesteren dat ereigenlijk geen echte grenzen bestaan.

We leven in een tijd dat individuele autonomie de norm is en dat iedereen gelijk is. Nee gelijkwaardig, hoor ik u corrigerend roepen. Prima, maar in de praktijk lijkt ongelijkheid een toenemend taboe, ook al is het simpelweg de realiteit.

Letterlijke grenzeloosheid zien we ook terug in de maatschappij als geheel, waar bijvoorbeeld de opvang van massa-immigratie een vanzelfsprekendheid is geworden, waarvan niemand zich afvraagt of we deze influx moreel en financieel op de lange termijn aankunnen. Antropoloog en wiskundige Jan van de Beek is zo’n beetje de enige die al jaren onderzoek doet naar de kosten van immigratie en hij stelt in een recent interview in het AD dat de verzorgingsstaat onhoudbaar wordt door ongelimiteerde massa-immigratie, zoals D66 en GroenLinks propageren. Deze conclusie wordt hem uiteraard niet in dank afgenomen ‘omdat het zo hard is en extreemrechts in de kaart speelt’.

Grenzen stellen is soms noodzakelijk en doe je vanuit een bepaalde autoriteit, in ons geval als arts. In een genivelleerde, maakbare samenleving zijn grenzen en autoriteit helaas een soort open zenuw geworden. Desondanks blijft het vanuit goedhulpverlenerschap onze plicht om te begrenzen – of het nu gaat om voltooid leven of andere moreel-ethisch lastige kwesties – voordat de politiek het van ons overneemt.