Blogs & columns
Miquel Ekkelenkamp
Miquel Ekkelenkamp
2 minuten leestijd
Column

Als een kat tegen de muur

Plaats een reactie

Als student was ik eens met een vriend naar het Keulse carnaval; we hadden badjassen en slippers aan, en vrolijke petjes op. Toen de kroegen sloten, namen we de tram terug naar onze slaapplek. We waren vijf minuten onderweg, toen mijn vriend opeens moest plassen. Die tram ging één keer per uur en lopen was geen optie, dus ik drong erop aan dat hij het nog een halfuurtje zou ophouden.

Vergeefs. ‘Nu meteen of ik zeik in mijn badjas’, waarschuwde hij. Het was een rug-tegen-de-muur-situatie. We stapten uit in een sinistere Keulse achterbuurt, hij schoot een plantsoen in en vervolgens stonden we daar in het donker te wachten – springend om warm te blijven.

Rug-tegen-de-muur-situaties (RTDM-situaties) zijn er frequent in de geneeskunde. Denk aan een geïnfecteerde kunstknie die je wilt behouden omdat vervanging technisch niet meer mogelijk is. Als de patiënt sepsis uit die infectie ontwikkelt, sta je als arts met je rug tegen de muur: het is amputatie of overlijden.

Uiteraard heeft covid ook de nodige RTDM-situaties opgeleverd, met als allernaarste de avondklok: een vrijheids­beperking die ingaat tegen zo’n beetje elk burgerrecht, maar wel een met effect op de covidverspreiding – op een moment dat elke andere mogelijk werkzame maatregel al was ingevoerd.

Ik sluit niet uit dat het ooit voor iemand heeft gewerkt, maar ik ken geen voorbeelden

Een situatie die alléén heel erg is, is echter nog niet automatisch een RTDM-situatie. Hiervoor moet worden voldaan aan drie criteria:

1. het betreft een probleem in de echte wereld, niet slechts in iemands hoofd;

2. er rest één oplossing, die je koste wat het kost wilt vermijden;

3. de oplossing werkt (deels).

Mist er één van die voorwaarden, dan sta je gewoon op het punt iets zinloos of contraproductiefs te doen. Een betere term is dan ‘kat-in-het-nauw-situatie’ (KIHN-situatie).

Het is de mens niet altijd gegeven RTDM-situaties te onderscheiden van KIHN-situaties, en waar het onze eigen beslissingen betreft, zien we de tweede vaak aan voor de eerste: de beleidsmakers op VWS die Sywert van Liendens prutsmaskers kochten na wat gezeur op televisie, hebben vast geloofd dat ze te maken hadden met een RTDM-situatie, terwijl die aan geen van de criteria voldeed.

KIHN-situaties komen we ook regelmatig tegen bij de infectieziekten. Het meest typisch zijn de ernstig zieke patiënten die niet opknappen op empirische breed­spectrumantibiotica. Ook als alle kweken negatief blijven en het onwaarschijnlijk wordt dat er überhaupt sprake is van een infectie, willen we nogal nerveus worden en overstappen op net-iets-breder-spectrum­antibiotica – meropenem plus vancomycine en iets tegen schimmels of zo. Ik sluit niet uit dat het ooit voor iemand heeft gewerkt, maar ik ken er zelf geen voorbeelden van.

Weet je niet zeker of je te maken hebt met een RTDM- of een KIHN-situatie, vraag je dan af hoe je je beleid zou uitleggen aan anderen. Is het met ‘dit is de enige mogelijke oplossing’ of met ‘ik moet toch íéts doen’? 

Meer van Miquel Ekkelenkamp

  • Miquel Ekkelenkamp

    Miquel Ekkelenkamp werkt als arts-microbioloog in het UMC Utrecht. Onder de naam Miquel Bulnes schreef hij al verscheidene romans. Ekkelenkamp was al eerder (2011-2012) columnist voor Medisch Contact.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.