Mijn vader is dood - Bram Tjaden

Vorige maand is mijn vader overleden. Thuis, bijna 95 jaar oud. ‘Het kan niet eeuwig duren’, was zo ongeveer het laatste wat hij zei. Dat klinkt heel helder en adequaat, maar dat was mijn vader allang niet meer. De laatste zeven jaar was hij in toenemende mate dement. Raar maar waar: die jaren waren misschien wel de meest waardevolle die ik met hem heb gehad.

Makkelijk was het niet. De schok toen mijn vader me vroeg: ‘Neem me niet kwalijk, maar mag ik vragen wie u bent?’ En lang daarvoor telefoontjes met de vraag of ik de volgende keer mijn dokterstas mee wilde nemen, ‘want dan kun je me dat spuitje geven, dat heb je me toch beloofd?’ Dat was toen de eerste poepbroeken kwamen en het hem steeds zwaarder viel om de strakke indeling van zijn leven vast te houden, ondanks de lijstjes die hij had gemaakt: 7.00 uur opstaan, 7.30 uur oefeningen, 8.00 uur ontbijt met pruimen, 8.30 uur ontlasting et cetera. Zijn dementie beschreef hij als een enorme, massief-ijzeren staaf die dwars door het plafond (zijn hersenpan?) zijn bestaan was ‘ingedreund’. Euthanasie wilde hij uiteindelijk toch niet. In plaats daarvan kwam er steeds meer thuis- en mantelzorg.

Geleidelijk ontstond er ruimte. Onze bezoeken werden vredige adempauzes in onze overvolle levens. Hij hield ervan om onze handen vast te houden en te horen hoe het met ons ging. We zetten hem in zijn rolstoel om te gaan wandelen in het bos en hielpen hem de pet te vinden die paste bij het weer.

Mijn vader ontwikkelde zich tot een soort Boeddha. Hij luisterde met overgave, was nieuwsgierig en bewonderde me mateloos omdat ik de weg in het bos zo goed kende. Hij werd de vader die ik altijd had willen hebben en die hij misschien ook wel altijd had willen zijn: open, zonder oordeel, dankbaar voor wie ik was. Ik hoefde niet meer zijn pretenties en ambities waar te maken, want die was hij vergeten.

Ik prijs me gelukkig dat het zo gegaan is, want ik weet natuurlijk ook wel dat het heel anders kan lopen. Ik heb veel van deze tocht geleerd, ook als huisarts en ben anders naar dementie gaan kijken. Als het voor een demente veilig genoeg is en er voldoende liefde en houvast in zijn leven is, hoeft dementie niet alleen verlies te zijn. Er kan ook een nieuwe wereld opengaan. Om die te ervaren moet je wel met aandacht aansluiten bij wat de dementerende je laat zien, horen en voelen.

Bram Tjaden