Kennisdilemma - Luus Koster
6 reactiesKennis is onomkeerbaar. Soms leidt kennis slechts tot wanhoop en angst, zonder dat de kennis an sich meerwaarde oplevert. We hebben in onze wet vastgelegd dat bij een behandelovereenkomst patiënten zo volledig mogelijk worden voorzien van informatie. Positief en negatief. Zodat ze zelf een afweging kunnen maken. We hebben afgesproken niet paternalistisch te zijn. In het overgrote deel van de gevallen terecht en rechtvaardig. Soms zou je alleen wel anders willen. Sommige patiënten zouden denk ik ook anders willen, achteraf. Maar wanneer geef je aan dat je iets niet wilt weten? Want je weet niet wat je niet weet of wilt weten. Maar je weet ook vooraf niet wat kennis voor last kan zijn.
Ter illustratie. Ik ken mensen die door de loop van omstandigheden pas na de 30ste week van zwangerschap van een jongetje te horen hebben gekregen dat de moeder drager is van een X-gebonden afwijking. De kans is dus 50 procent dat haar zoontje de afwijking heeft. Met die kennis konden zij niets. Niets anders dan afwachten en hopen dat het niet zo is. Maar de zwarte schaduw die deze kennis werpt over hun blijde verwachting, is zeer verdrietig.
Zo wist een vriend na het verwijderen van testiscarcinoom en chemotherapie in verband met uitzaaiingen, de kennis dat er in zijn mediastinum een bolvormige afwijking zit die niet te reseceren is, maar mogelijk maligne is of in de loop van de tijd maligne zou kunnen ontaarden. Fijne kennis als je een jonge vent bent.
Laatst had ik weer zo’n kennisdilemma. Bij een vrouw van 62 jaar hadden we een mamma-amputatie verricht vanwege DCIS, een voorstadium van kanker. In principe was alle borstweefsel weggesneden, maar de patholoog twijfelde of er op een klein plekje niet toch in de rand nog DCIS zat. Dat zou eigenlijk niet moeten kunnen, aangezien alle borstweefsel was weggesneden en er geen invasieve component was – dit voorstadium groeit niet door in ander weefsel. En als het al zo was dat er nog een ministukje overgebleven zou zijn, dan zou het waarschijnlijk niet reageren op bestraling en met een reoperatie zou je het niet vinden. Plus daarbij dat de patholoog twijfelde. De consequentie van deze kennis zou zijn: intensieve follow-up, en dat zou ze toch al krijgen. Dus wat vertel je de patiënt? Volgens de wet heeft ze recht op dit uitgebreide verhaal van mitsen, maren en als-dan. Met een zeer kleine kans dat ze ooit kanker krijgt op die plaats. Maar dan weet ze het wel, dan heeft ze die kennis wel. Maar kan ze die kennis zo op waarde schatten, dat ze zonder angst naar de toekomst kan kijken? Dat ze niet bevend bij elk controlebezoek zit? Misschien is afgewogen paternalisme soms zo gek nog niet.
Luus Koster, chirurg in opleiding
M.M. Kaandorp
arts, docent, pesso-therapeut, CASTRICUM
"De waarheid is onbarmhartig". Goed om dit te herhalen.
Niet schaden is voor mij een heel belangrijke waarde. Wetten worden gemaakt door onszelf en zijn niet statisch, je daarachter verschuilen helpt de arts niet, noch de patient.
Ik heb eens gevra...agd aan een radioloog of hij mij de uitslag van een echo buik wegens buikklachten, mijn buik dus, niet wilde vertellen, want ik zou de volgende dag een week met vakantie gaan en wilde mijn klachten voorlopig negeren. Dit werd nogal vreemd gevonden merkte ik aan zijn reactie en helaas werd het ook niet gehonoreerd.
"Wilt U ook niet weten dat het goed is?" vroeg hij na het onderzoek.
Natuurlijk was ik blij met zijn antwoord, maar een volgend keer ga ik niet meer naar deze arts toe.
Vooraf bespreken met een patient of deze de uitslag direct wil horen, dus in het geval dat er niet direct consequenties aan verbonden zijn, lijkt mij een betere oplossing dan de 'waarheid' direct vertellen.
We zeggen ook niet elke dag tegen de patienten: "U gaat dood!"
Terwijl dat toch wel de doodeerlijke waarheid is.
Laten we leven met onzekerheden en de dag plukken!
Want Schopenhauer zei al: "Het ergste moet nog komen."
C.J. de Jong
anesthesioloog, AMSTERDAM
We zullen de waarheid moeten vertellen. Als een arts informatie achterhoudt (ook al is dit met de beste bedoelingen) en de patient vraagt later zijn dossier op, dan is het mis. Dan komt de patient er achter dat de arts gelogen heeft. Betrouwbaar en e...erlijk zijn als arts is toch essentieel in het contact met de patient?
Als een patient graag leugens wil horen en paternalistisch behandeld wil worden, dan kan de patient uitstekend terecht bij alternatieve behandelaars. Die liegen altijd over de (in)effectiviteit van hun behandelwijzen en zijn paternalistisch. Ze geven dwingende adviezen: U moet dit dieet volgen, U moet voor 300 Euro per maand deze vitaminesupplementen slikken, u moet 3x per week komen voor acupunctuur of chiropraxiebehandeling, enzovoort.
Ik vertel de waarheid aan mijn patienten. En als ze 3x langs willen komen om alles nogmaals te bespreken is dat prima. Een patient die gewapend is met kennis over zijn ziekte en een behulpzame,bereikbare dokter heeft, kan het beste maken van het leven dat hij heeft na een nare mededeling. Dat lijkt me beter dan leugentjes om bestwil.
C.J. de Jong
anesthesioloog, AMSTERDAM
We zullen de waarheid moeten vertellen. Als een arts informatie achterhoudt (ook al is dit met de beste bedoelingen) en de patient vraagt later zijn dossier op, dan is het mis. Dan komt de patient er achter dat de arts gelogen heeft. Betrouwbaar en e...erlijk zijn als arts is toch essentieel in het contact met de patient?
Als een patient graag leugens wil horen en paternalistisch behandeld wil worden, dan kan de patient uitstekend terecht bij alternatieve behandelaars. Die liegen altijd over de (in)effectiviteit van hun behandelwijzen en zijn paternalistisch. Ze geven dwingende adviezen: U moet dit dieet volgen, U moet voor 300 Euro per maand deze vitaminesupplementen slikken, u moet 3x per week komen voor acupunctuur of chiropraxiebehandeling, enzovoort.
Ik vertel de waarheid aan mijn patienten. En als ze 3x langs willen komen om alles nogmaals te bespreken is dat prima. Een patient die gewapend is met kennis over zijn ziekte en een behulpzame,bereikbare dokter heeft, kan het beste maken van het leven dat hij heeft na een nare mededeling. Dat lijkt me beter dan leugentjes om bestwil.
W.A.J. Hoefnagels
neuroloog, OOSTBURG
De waarheid is onbarmhartig. Een dokter zou op zijn minst barmhartig moeten zijn. Wat heeft de patiënte er aan om te weten dat de patholoog anatoom eraan twijfelt of het snijvlak wel helemaal vrij is? Dus, zou ik zeggen, hou die "kennis" voor jezelf.... Ik vind het sowieso nogal wat om voor een DCIS een hele borst weg te snijden. Maar ik ben gelukkig geen chirurg.
W.A.J. Hoefnagels
neuroloog, OOSTBURG
De waarheid is onbarmhartig. Een dokter zou op zijn minst barmhartig moeten zijn. Wat heeft de patiënte er aan om te weten dat de patholoog anatoom eraan twijfelt of het snijvlak wel helemaal vrij is? Dus, zou ik zeggen, hou die "kennis" voor jezelf.... Ik vind het sowieso nogal wat om voor een DCIS een hele borst weg te snijden. Maar ik ben gelukkig geen chirurg.
W. van der Pol
ziekenhuisapotheker en counselor, Sint Maarten
Wat niet weet wat niet deert. Ik weet niet hoe oud dit gezegde is. Maar vele antwoorden op huidige dilemma's vind je vaak in oude spreekwoorden en gezegden. Deren betekent in dit verband: schade toebrengen, pijn doen. Breng geen schade aan is een ove...rbekend medisch uitgangspunt. Dus, wanneer kennis schade toebrengt, wordt de informatie niet verschaft. Het weten en niet weten dilemma is hiermee opgelost. Hoewel, er is nog een pitfall. En dat is dat een arts van tegenwoordig dient vast te leggen of met een collega dient te overleggen. De arts dient niet op eigen houtje te bepalen of er schade wordt aangebracht door de informatie niet te verschaffen. Ik hoop dat ik hiermee een bijdrage heb kunnen leveren aan dit dilemma. Hier in Sint Maarten speelt dit dilemma overigens niet zo, denk ik.