In de rug geschoten door bedrijfsarts

Amper bekomen van het TED-geweld van Ruud Veltenaar, slotspreker op het KNMG-congres, zit ik dinsdagavond achter mijn bureau. Ik kan mijn hoofd er nog niet goed bijhouden. Eerst de post maar eens bekijken.

Een formulier van een casemanager met daaraan vastgeniet een handgeschreven kattenbelletje. ‘Wat moeten we hiermee?’ vraagt de casemanager. Op het briefje staat met vreemde hanenpoten gekrabbeld: ‘In de rug geschoten door bedrijfsarts’. Het is een zogenaamde Eigen Verklaring bij een ziekmelding. Nog meer geweld!

Geweld in de spreekkamer van bedrijfs- en verzekeringsartsen is een bekend fenomeen. Bijna altijd is de cliënt-werknemer de geweldpleger. Meestal blijft het beperkt tot verbaal geweld. Schelden en dreigen. ‘Ik weet je te wonen!’ Maar soms vallen er klappen. Of pistoolschoten. Zoals in 1976 toen een verzekeringsarts aan zijn bureau werd omgelegd.

Ditmaal zijn de rollen omgekeerd, lijkt het. Een bedrijfsarts heeft zijn wapen ter hand genomen. Een werknemer is nu het slachtoffer. Van achteren in de rug geschoten. Het lijkt een laffe daad. Hoe kon het zover komen? Alvorens we dit raadsel onthullen leg ik de vraag de volgende dag voor aan een groepje aiossen. Dat doe ik in de vorm van een meerkeuzevraag. Wat is de achtergrond van dit treffen? Ik schets vier mogelijkheden.

1. De bedrijfsarts past de nieuwe strategie van de dringende interventie toe. De nieuwe Leidraad Verzuimbegeleiding van de NVAB beveelt deze interventie aan in gevallen van hardnekkig ziekteverzuim. Als een werknemer niet aan het werk wil, geef je een schot hagel in de rug. De effectiviteit van deze interventie op de werkhervatting is onlangs onomstotelijk bewezen in een dubbelblinde gerandomiseerde en gecontroleerde trial (Veltenaar et al. 2019). Heel eufemistisch spreekt men bij enkele arbodiensten al van ‘het steuntje in de rug’. Werkgevers zijn enthousiast.
2. De bedrijfsarts volgt een training bedrijfszelfbescherming. In plaats van zijn pistool op de schietschijf te richten, heeft hij per ongeluk een medewerker van het trainingscentrum met een rubberkogel in zijn rug geraakt. Na afloop heeft de bedrijfsarts verklaard dat de zenuwen hem hadden overmand en dat hij daardoor alle gevoel voor richting was verloren.
3. Zelfverdediging. Een bedrijfsarts is zojuist door een werknemer ernstig bedreigd. ‘Ik leg je om als je naar buiten komt’. De bedrijfsarts grijpt zijn pistool uit de bureaula en schiet de werknemer neer als deze de spreekkamer wil verlaten.
4. Een nieuwe evidencebased behandeling voor acute lumbago: een intramusculaire injectie van spierverslappers in de musculus erector trunci met een voorgevulde spuit. Nog niet in de richtlijn Lage-rugklachten opgenomen maar wel vrijgegeven voor beperkte toepassing in de praktijk.

De aiossen gaan in meerderheid voor optie 3. Die vinden ze het meest waarschijnlijk en ook moreel volstrekt aanvaardbaar. Dit is echte preventie. De alarmknop onder het bureau werkt te traag. Als de hulptroepen arriveren kan het al te laat zijn. Bij optie 1 zou de werknemer zich wel driemaal bedenken om zich weer met een Eigen Verklaring ziek te melden en opnieuw een ‘steuntje in de rug’ te krijgen. Met de stoethaspel van optie 2 willen ze niet vereenzelvigd worden. En optie 4 is nog te nieuw voor ze.

‘Wel leuk trouwens’, zegt een aios, ‘die nieuwe technologie. Al dat praten met verzuimende werknemers levert meestal niet veel op. Nu kunnen we echt iets doen!’

‘Ja’, zegt een ander, en we móeten het ook gaan doen. Gisteren geleerd van Ruud Veltenaar. De waarheid zit in tien woorden van twee letters. If it is to be, it is up to me.

Laat ik jullie uit de droom helpen, zeg ik. De ware toedracht staat in optie 5. Die hadden jullie zelf kunnen bedenken. Zet een komma achter ‘in de rug geschoten’. En kijk op de achterkant van het briefje. Daar staat ‘naar huis gestuurd’. Het was de werknemer in de rug geschoten. Toen heeft de bedrijfsarts hem naar huis gestuurd. Goeie actie, toch? If it is to be, it is up to me.