Het debacle van NLBeter

‘We gaan voor twintig zetels, maar vijf zou ook mooi zijn’, riep voorvrouw Esther van Fenema van NLBeter enthousiast bij de oprichting ervan in november 2019.
Samen met cardioloog Janneke Wittekoek, longarts Wanda de Kanter en psychiater Ronald Mann richtte zij deze nieuwe politieke partij op om ‘meer invloed uit te kunnen oefenen op het beleid’.

‘Het is natuurlijk wel idioot dat wij de spreekkamer uit moeten komen. Het is dramatisch dat dit moet. Maar we zien het als onze morele opdracht. Een politieke partij oprichten lijkt ons de enige manier om iets te kunnen veranderen.’

‘Iedereen ziet dat het systeem aan het falen is. Ziekte is een verdienmodel geworden, preventie is daardoor niet van belang’, aldus Van Fenema. ‘Er wordt onvoldoende naar ons – als professionals – geluisterd en dat doet pijn.’

Dus als de politiek niet naar de dokter gaat, moet de dokter maar naar de politiek. Kortom: de tijd van TED-talk-praatjes is voorbij. Er moet aan de poorten van de macht worden gerammeld. Een deuk in een pakje boter geslagen. Dus, Den Haag: here we come. Gewoon jezelf de macht in bluffen.

De gunfactor was aanvankelijk – ook onder artsen – behoorlijk groot en de initiatiefnemers van NLBeter konden zich in veel publiciteit verheugen. Met name Van Fenema trad op de voorgrond en gooide middels een aantal vrij openhartige interviews en passant haar hele persoonlijke hebben en houden in de publiciteit: ‘Bij veel dingen die ik doe is woede een drijfveer.’

Maar al snel verschenen er onverwachte hobbels op het pad. Drie maanden na de oprichting gooide Wanda de Kanter plotseling de handdoek in de ring. Ze ging toch liever fulltime voor de antirooklobby. En ook adviseur Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde, verdween met stille trom.

Echt moeizaam werd het toen NLBeter geen doortimmerd politiek programma bleek te kunnen formuleren. En dat is toch echt de bodem van de pizza van elke politieke partij. Het bleef daardoor vooral bij soundbites en open-deurstatements als ‘het moet anders’, ‘het systeem faalt door perverse prikkels’ en ‘links of rechts? Dat vinden we zo achterhaald’.

Het eindresultaat op 17 maart was teleurstellend. NLBeter kreeg slechts 8705 stemmen. Dat is met een kiesdeler van 69.485 exact een achtste zetel. Het aantal artsen dat uiteindelijk op NLBeter heeft gestemd bleek ook uiterst gering.

Reden voor Van Fenema om recentelijk – middels een column in Medisch Contact – in de spiegel te kijken. Ze zegt heel dankbaar te zijn ‘dat ze zo ver is gekomen’. Ze heeft ‘fantastische mensen ontmoet’ en ‘een prachtige beweging kunnen opbouwen’. 

Haar teleurstelling wegslikkend merkt ze wat bitsig op: ‘Wij zijn uit onze spreekkamer gekomen om op te komen voor kwetsbare groepen. Op dat activisme kunnen wij niet al onze collega’s betrappen.’

Die brandende verontwaardiging en drang tot actie lijken vooralsnog ongebroken: ’Ja, ik vind het inderdaad onbestaanbaar om als comfortabele medisch specialist af en toe een stukje te typen over allerlei misstanden, maar er vervolgens niks aan te doen.’

Ze zegt zich nu te gaan beraden over de toekomst van NLBeter. Dat lijkt inderdaad noodzakelijk. Want in haar persoonlijke reflectie ontbreken toch diverse essentiële puzzelstukjes om tot de kern van dit debacle door te dringen.

Vanaf het begin heeft NLBeter een kanjer van een identiteitsprobleem, omdat ze geen keuze kan maken in hoe zich exact te representeren. Is het een beweging/actiegroep/lobbyclub – waar er al zoveel van zijn in de zorg – óf toch een politieke partij? Het blijft bij hinken op twee gedachten.

Maar het meest problematisch is toch het ontbreken van een helder programma met uitgewerkte alternatieven. Daardoor blijven de statements in het luchtledige hangen. En als je daarnaast ook nog eens weinig financiële middelen en geen bureau hebt, is je polsstok gewoon te kort en kun je niet ver komen. En dat is gebleken.

Kortom: het is tijd om te gaan ‘herbronnen’.  Om het op zijn Haags te zeggen.