Zorg in fertiliteitsklinieken op orde

De zorg rond donorbevruchting bij de dertien ivf-klinieken en vier spermabanken in Nederland is op orde, stelt de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De inspectie onderzocht alle zeventien fertiliteitsklinieken die behandelingen met donorsemen en/of donoreicellen mogen uitvoeren. Minister Schippers (VWS) had in 2015 om dit onderzoek gevraagd.

Aanleidingen waren ‘meldingen en signalen’ in de media vanuit klinieken en patiënten over het aantal kinderen per donor en de beschikbaarheid van gegevens voor kinderen die op zoek zijn naar ‘hun’ donor. Ook berichtgeving over voormalige semenbank Medisch Centrum Bijdorp in Barendrecht speelde mee. Deze kliniek is in 2009 gesloten op advies van de inspectie, omdat ze niet voldeed aan de regelgeving rond veiligheid en kwaliteit. De inspectie concludeert nu dat dit een uitzondering was. De huidige klinieken registreren de gegevens van relaties tussen donoren, ontvangers en ontstane zwangerschappen goed in dossiers. De klinieken leggen deze gegevens ook vast in het donorregister.

De inspectie concludeert dat er grote ‘praktijkvariatie’ is in hoe de klinieken fertiliteitszorg vormgeven. Ze gaan verschillend om met het gebruik van buitenlandse donoren en de serologische screening van ‘eigen donoren’. In dat geval is de donor een bekende van de ontvangers. De inspectie wil dat klinieken op deze onderwerpen allemaal op dezelfde manier handelen. Deze grote praktijkvariatie komt onder meer doordat op bepaalde punten geen duidelijke veldnormen zijn. En doordat de wet ruimte geeft voor verschillende uitleg.

De populatie van vrouwen met de wens tot donorbevruchting is overigens sterk aan het veranderen, merkt de inspectie op in het rapport. Steeds meer lesbische en alleenstaande vrouwen – ‘die in principe geen vruchtbaarheidsproblemen hoeven hebben’ – nemen een ‘eigen donor’ mee. Dat is een kentering: vroeger kwamen vooral vrouwen naar de kliniek van wie de mannelijke partner onvruchtbaar of verminderd vruchtbaar was. Daarmee neemt de vraag naar behandelingen met een eigen donor toe, stellen de klinieken. De inspectie concludeert dat er geen cijfers worden bijgehouden over deze ontwikkelingen.

De IGZ ziet de fertiliteitsklinieken vaak tegen dezelfde praktische problemen aanlopen. De IGZ wil dat ze daarover meer met elkaar overleggen. De inspectie wil dat de gegevens bijeenkomen over donorbevruchtingen die in de klinieken beschikbaar zijn. Zo kan landelijk inzicht ontstaan in de vraag naar behandeling met donorcellen. Maar ook moet het informatie verschaffen over het aantal algemene donoren, eigen donoren en donorkinderen.