Pseudo-enchondromatose?

Een 48-jarige vrouw met een langbestaande, reumafactorpositieve, noduleuze reumatoïde artritis presenteerde zich op de polikliniek met een pijnloze zwelling van haar rechterwijsvinger, die in korte tijd was ontstaan. Haar artritis was klinisch al jaren rustig, bij gebruik van 10 mg methotrexaat oraal eenmaal per week.

Een röntgenfoto liet osteolytische laesies zien, waarbij die van de wijsvinger vijf jaar geleden niet aanwezig was en de cortex van de betreffende falanx zeer dun bleek. Calcificaties bleken niet aanwezig. De afwijking van de wijsvinger zou kunnen passen bij enchondroom. Een enchondroom is – hoewel zeer zeldzaam – de meest voorkomende primaire benigne wekedelentumor van de hand, met name optredend in de falangen.

De kans op een enchondroom bij deze patiënte was op voorhand laag, gezien de uitbreiding tot aan de gewrichtsspleet. Bovendien zijn multipele enchondromen zeer zeldzaam. Toch nam de plastisch chirurg een biopt van de wijsvinger, aangezien een spontaanfractuur van de wijsvinger in geval van een enchondroom niet denkbeeldig zou zijn. De histologie liet echter synoviaal weefsel zien. De uiteindelijke diagnose bij deze patiënte is derhalve een destructieve reumatoïde artritis met een opmerkelijke expansie van de synovitis diep in de falangen, een beeld dat we tegenwoordig nog zelden zien.

In feite bewijst deze casus dat afwezigheid van klachten en klinisch vast te stellen synovitis verdere progressie van de ziekte niet uitsluit en dat de behandeling van de reumatoïde artritis bij deze patiënte niet adequaat is geweest.

Daarbij moet worden opgemerkt dat de ziekte bij de patiënte is ontstaan en een belangrijke periode is behandeld in het tijdperk voordat we beschikten over de zogenaamde biologicals, middelen die bij ineffectiviteit van methotrexaat en andere specifieke reumaremmende medicamenten, uiterst effectief kunnen zijn.

D. Eschbach-van Zandbergen,
anios reumatologie, Medisch Centrum Leeuwarden

dr. P.M. Houtman,
reumatoloog, Medisch Centrum Leeuwarden

Naar rubriek Gezien