Huisartsen en kinderartsen leiden elkaar op

Overigens is die twijfel op zichzelf begrijpelijk, vindt Ester Coolen, kinderarts en plaatsvervangend opleider aan het Radboudumc: ‘Vergeet niet dat bij kinderen in deze leeftijdsgroep het window waarbinnen ze kunnen compenseren als ze ziek zijn, korter is dan bij volwassenen, dus heb je ook veel minder de tijd om het natuurlijk beloop af te wachten.’

De stijging van het aantal verwijzingen heeft verschillende oorzaken, denken Van Schie en Coolen. ‘Dat ouders minder onzekerheid willen, is in ieder geval een maatschappelijke trend’, zegt Van Schie. ‘De huisarts, zeker de huisarts in opleiding, voelt zich niet altijd overtuigd genoeg van zijn eigen beoordeling van een ziek kind. En door die onzekerheid is geruststelling van ouders vanzelfsprekend ook moeilijker. Daar komt bij dat een huisarts op de huisartsenpost ouders en kind vaak niet kent, dus geen context heeft. Hij voelt dan toch de druk om te verwijzen naar de Spoedeisende Hulp, in de hoop dat een beoordeling door een kinderarts de ouders wel geruststelt. Tegelijkertijd weten we dat de spoedzorg onder druk staat: er zijn steeds minder klinische bedden beschikbaar voor de kinderen.’ (Zie kader voor een illustratieve casus.)

‘Huisartsen en kinderartsen lopen soms aan tegen onbegrip over elkaars context’

Ester Coolen vat het probleem aldus samen: ‘Huisartsen en kinderartsen lopen in het consultatieve proces rond een acuut zieke kind soms aan tegen onbegrip over elkaars context van werken, het niet noemen van of vragen naar de werkelijke hulpvraag en tijdsdruk. Dat kan allemaal leiden tot een – soms onterechte – verwijzing, onnodige frustraties bij ouders en artsen en soms ook tot suboptimale zorg. Dat kan beter.’ Ook de aiossen huisartsgeneeskunde zelf zien het probleem, zo blijkt uit de jaarlijkse Nivel-enquêtes over hun opleiding. Daarin zeggen ze behoefte te hebben aan meer kennis en ervaring op het gebied van de kindergeneeskunde.

Geen terugkoppeling

De huisartsopleiding en de opleiding kindergeneeskunde van het Radboudumc en het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ) hebben daarom besloten om de samenwerking tussen huisartsen en kinderartsen in de opleiding te verbeteren. Op de middag voorafgaand aan de start van dat samenwerkingsproject, dat ‘Buitengewoon Baanbrekend’ heet, vertellen Ester Coolen, Rosalin van Schie en Paul Voorhoeve, kinderarts en opleider in het CWZ, over het initiatief. Volgens Voorhoeve is het draagvlak groot. Het oogmerk, zegt hij, is tweeledig: verbeteren van verwijzen door de huisarts en verbeteren van de consultatieve functie van de kinderarts. Rosalin van Schie legt uit: ‘Nu ontbreekt meestal de terugkoppeling. De huisarts verwijst een kind, maar hoort niet terug of dat terecht was, of op welke manier hij of zij de beoordeling van het kind en daarmee geruststelling naar ouders had kunnen optimaliseren. In dit project is dat wel mogelijk. Huisartsen en kinderartsen in opleiding gaan namelijk tijdens de dienst samen kinderen beoordelen, op de huisartsenpost en op de SEH. En ze krijgen training in het elkaar feedback geven op het consultatieproces.’ ‘Als kinderarts’, voegt Ester Coolen daaraan toe, ‘kun je je consultatieve functie in de eerste lijn niet goed uitoefenen als je de context van de eerste lijn niet kent. Je moet bijvoorbeeld weten dat zieke kinderen bij de triage doorgaans een U2 krijgen; een urgentieclassificatie die betekent dat ze binnen een uur gezien moeten worden.’

Nieuwe aanpak

Het project kent, vertelt Coolen, de volgende onderdelen. Ten eerste: tijdens een dienst op de huisartsenpost worden de kinderen uit het patiëntenaanbod gezien door het aios-duo. Ten tweede: als een kind vanuit de huisartsenpost door de aios huisartsgeneeskunde is ingestuurd op de SEH van het CWZ wordt het gezien door beide aiossen. Ten derde: op verzoek van de aios huisartsgeneeskunde komt de aios kindergeneeskunde naar de huisartsenpost voor een eenmalige medebeoordeling van een kind. En ten slotte kijkt de aios kindergeneeskunde mee in de ‘dagsetting’ van de huisartspraktijk en de aios huisartsgeneeskunde op de poli kindergeneeskunde van het CWZ.

Als dat allemaal achter de rug is, vullen zowel de kinderartsen als de huisartsen in opleiding voor elkaar een voor dit doel aangepaste ‘Korte praktijkbeoordeling’ in. Die documenten worden geanonimiseerd toegestuurd aan een onderwijskundig onderzoeker voor analyse, die vooral kwalitatief van aard zal zijn. Het idee is dat dan onder meer duidelijk zal zijn op welke onderwerpen feedback wordt gegeven en wat de deelnemers van de nieuwe aanpak vinden. Eind 2020 volgt publicatie van de resultaten.

Elkaar ontmoeten

Coolen, Van Schie en Voorhoeve lijken er op voorhand van overtuigd dat het gaat werken. En dat is ook niet zo vreemd, meent de laatste: ‘Het is een universeel gegeven dat communicatieverbetering en verbetering van samenwerking ook de zorg verbetert’. Over interprofessioneel samenwerken is, voegt Van Schie daaraan toe, bovendien veel bekend: ‘Je moet elkaar ontmoeten, met elkaar van gedachten wisselen en elkaars werksituatie kennen.’ De vraag is dus waarom ‘onderzoek’ nog nodig is. Je zou ook kunnen zeggen: voer het maar in. Ester Coolen begrijpt de vraag: ‘Op papier lijkt het inderdaad niet zo ingewikkeld, maar het is logistiek allesbehalve eenvoudig dit project op te zetten.’ ‘Denk alleen al aan de werkdruk tijdens de dienst; dit is iets extra’s, het komt bij de andere werkzaamheden’, voert Voorhoeve aan.

Van Schie: ‘We zitten hier met zijn drieën aan tafel, maar dat zijn lang niet alle mensen die je nodig hebt om deze hele zaak op touw te zetten. Alle huisartsopleiders moeten op de hoogte zijn, de huisartsenposten moeten meewerken, de kinderartsen-opleiders moeten hun aiossen begeleiden om deze competentie in de vingers te krijgen en ze moeten dat net als de huisartsopleiders tijdens de dienst mogelijk maken, de aiossen zelf moeten het leuk vinden, en uiteindelijk moet de hele opleidingsregio meedoen, in ons geval naast het Radboudumc en het CWZ straks ook het Rijnstate-ziekenhuis in Arnhem en het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch. Het onderzoeksproject is behalve voor de beantwoording van inhoudelijke vragen ook bedoeld om te bezien of het logistiek een haalbare kaart is.’

Als deze manier van opleiden straks wordt ‘uitgerold’, is een structurele geldstroom nodig

Uitrollen

Ook de financiering van het project is nog een puntje. Transmuraal opleiden is een speerpunt in de Opleidingsregio Oost-Nederland. Dat maakt dat de Centrale Opleidingscommissie van het Radboudumc een innovatiesubsidie heeft toegekend aan dit project. Maar als deze manier van opleiden straks wordt ‘uitgerold’, is een structurele geldstroom nodig. Ester Coolen verwacht dat het wel goed komt: ‘Elders in het land wordt al aan ons gevraagd hoe het met het project is. De belangstelling is groot. Het feit dat het Jeroen Bosch en het Rijnstate, onze partners binnen de opleiding, zich inmiddels hebben aangemeld om van start te gaan, geeft mij hoop dat we dit in stand kunnen houden.’ Ze denkt ook dat de opzet goed is te vertalen naar andere specialismen. ‘Als we na een jaar een goede opzet, en dus een goed en bruikbaar draaiboek blijken te hebben, dan kan dit ook worden toegepast binnen andere vormen van netwerkzorg.’