Ervaringskennis: vragen waarom mensen doen wat ze doen

Wij van de publieke gezondheid communiceren voortdurend over wat allemaal wel of niet goed is voor de mensen. Stop met roken, laat je kind vaccineren, ga meer bewegen, zorg voor veiligheid in huis! Hoe communiceer je deze inhoudelijke kennis op een effectieve manier? Daar is ervaringskennis voor nodig. Christine Dedding, Associate Professor bij de afdeling Metamedica (Amsterdam UMC), zet participatie en cocreatie in om ervaringskennis op te halen bij cliënten. Op 14 december is zij een van de hoofdsprekers op het jaarlijkse KAMG-congres ‘Als u bedoelt wat ik begrijp: effectief communiceren over gezondheid.’

Dedding: ‘Communiceren doe je samen. Ik concentreer me op mensen in kwetsbaar makende omstandigheden. En ik vraag hen gewoon zelf wat hún doelen zijn bij een behandeling. Participatie en cocreatie kunnen helpen om ons werk verder te brengen.’

Zo zoekt ze welke effecten van professioneel handelen mensen zelf graag zien. En wat de beste manieren zouden zijn om tot die effecten te komen. Ze bestudeert ook hoe je dit soort gesprekken het best kunt voeren.

Dedding was ooit ergotherapeut in de revalidatie. Bij de behandelingen werden door artsen en therapeuten opgestelde probleemvragenlijsten en checklisten gebruikt om de problemen van de cliënt in kaart te brengen. Vervolgens stelden zij ook de cliëntdoelen. De prioriteiten van de cliënten bleken echter vaak totaal anders.

Innoveren

Dedding ging structureel aan cliënten zelf vragen wat hun doelen waren. Op deze manier van binnenuit innoveren lukte echter onvoldoende naar haar zin. Ze ging medische antropologie studeren en promoveerde op de ziektebeleving van kinderen met diabetes. Sindsdien heeft ze talloze onderzoeken naar cliëntervaringen gedaan. Altijd met kinderen of jeugdigen samen. Bijvoorbeeld naar de beleving van kinderen die in armoede opgroeien: hoe waarderen zij hun leven, wat vinden zij nodig? Hoe voelen jonge diabetici zelf een hypo- of hyperglykemie aankomen zonder meting. Of onderzoek naar de drijfveren van meiden met overgewicht en waarom ze zo vaak bij ‘hun Maccie’ (Donalds) zitten. Of jongens zelf denken dat er op hun leeftijd een ingang is voor gezondheidsvoorlichting en hoe die er dan zou moeten uitzien. En de nieuwe kinderafdeling, is die wel echt kindvriendelijk? Of hoe denken kinderen over privacy?

Cliëntperspectief

‘Denken mensen zelf dat zij hier beter van worden’ blijft ook in 2018 voor iedere arts een vraag om in het achterhoofd te hebben. Je bewust zijn dat mensen, ook kinderen en jongeren, over een eigen perspectief en over eigen kennis beschikken. Niet verkregen vanuit boeken en wetenschap, maar vanuit de confrontatie met persoonlijke wensen, het eigen lijf en leven. Het is een misverstand om te denken dat deze kennis minder waard is. Als we steeds beter leren deze kennis boven tafel te halen, te respecteren en gezamenlijk te vertalen in behandeling, voorlichting en beleid, vergroot dit de kans op succes. Daarvoor moeten we wel buiten de gebaande paden durven te treden.

‘Ga in gesprek, bij voorkeur daar waar het leven zich afspeelt en je minder afgeleid wordt door je eigen routines en voorkeuren. En als we dat gesprek dan ook nog creatief durven vorm te geven, kunnen ook die mensen die minder verbaal vaardig zijn hun kennis en behoeften delen’.

Dedding gaat op het KAMG-congres graag in cocreatie met u aan de slag over hoe we de ervaringskennis beter tot zijn recht kunnen laten komen in onze zorg.