Epo werkt niet bij gezonde sporters

Doping met epo werkt niet. De prestatieverhogende werking ervan is een hersenschim en berust vooral op ongetoetste anekdotiek van beroepsrenners die bij dopingkwesties betrokken waren. Dat stelt sportpsycholoog en schaats- en wielrentrainer Bram Brouwer in zijn proefschrift De mythe van de rode bloedcel, waarvan deze week ook een handelseditie verscheen (2010 Uitgevers).

Voor zijn stelling heeft Brouwer theoretische en empirische argumenten. De werkzaamheid van epo berust op de volgende redenering: epo verhoogt het aantal rode bloedcellen in het bloed en daarmee het hematocriet. Het bloed kan dan meer zuurstof binden waardoor de zuurstoftransportcapaciteit toeneemt en daardoor de maximale zuurstofopname (VO2max). Met die hogere VO2max stijgt het maximaal aeroob vermogen dat de renner kan leveren en waarmee hij uiteindelijk langdurig harder kan fietsen. Volgens Brouwer is behoudens het eerste verband – dat tussen epo en het aantal rode bloedcellen – elk ander verband niet lineair en onjuist. Dat eerste verband moet ook wel juist zijn vanwege de bewezen medicinale functie bij patiënten met anemie. Maar volgens Brouwer mag de prestatieverbetering bij patiënten die epo toegediend krijgen, niet worden geëxtrapoleerd naar gezonde goedgetrainde duuratleten.

Tijdens wielrenwedstrijden als de Tour en de Giro kan het hematocriet van renners afnemen (sportanemie) en dat zou hun aerobe prestatiecapaciteit aantasten. Doping zou die ‘schadelijke’ gezondheidsconditie genezen. Volgens Brouwer is sportanemie echter een normale fysiologische reactie, die aerobe inspanningen juist faciliteert en die niets te maken heeft met een prestatiebeperkende pathologische anemie (tekort aan rode bloedcellen). Het ‘genezen’ van sportanemie met epo heft dat ‘natuurlijke voordeel’ volgens Brouwer op en ‘werkt daardoor tegengesteld aan wat die “genezing” beoogt’. ‘Met bloeddoping’, stelt hij, ‘stijgt de maximale hartslag. Dat zou een dubbel voordeel geven: snellere bloedcirculatie en meer zuurstoftransport. Het aeroob vermogen van renners zou dan evident toenemen en dat in een sport waarin 0,1 procent extra vermogen al doorslaggevend is. In tegenstelling tot deze beweringen bleek dat bloedtransfusies bij gezonde atleten juist tot een lagere bloedstroomsnelheid en een lagere zuurstoftransportcapaciteit leiden en dus eerder tot een lager aeroob vermogen.’

Brouwer presenteert verder een meta-analyse over 17 epostudies. Conclusie: 81-96 procent van de in de epostudies geobserveerde progressie in aerobe prestatiecapaciteit kan niet aan epo worden toegeschreven. Zijn controversiële maar opmerkelijke slotsom: ‘Lance Armstrong behaalde zijn zeven touroverwinningen wel met, maar niet door doping.’

Henk Maassen

De mythe van de rode bloedcel, Bram Brouwer, 2010 uitgevers
Reserveer bij bol.com paperback € 24,95