Dodelijke combi: influenza met invasieve aspergillose

Van de patiënten die met ernstige griep op de intensive care belanden, heeft 19 procent een bijkomende invasieve aspergillose in de longen. Dat blijkt uit een retrospectief cohortonderzoek (n=432) over de periode 1 januari 2009 – 30 juni 2016 door Alexander Schauwvlieghe e.a (Erasmus MC, UZ Leuven, Radboudmc, UZ Gent, UMC Maastricht, UMC Amsterdam en Gelre Ziekenhuizen). De resultaten zijn gepubliceerd in The Lancet Respiratory Medicine. Volgens de onderzoekers overlijdt 45 procent van de grieppatiënten met zo'n bijkomende infectie.

Het onderzoek werd gestart nadat er tijdens de Mexicaanse-grieppandemie (H1N1) in 2009 meer patiënten met ernstige griep dan gebruikelijk op de ic terechtkwamen. Artsen constateerden bij hen opmerkelijk vaak een Aspergillus-infectie van de longen. Maar nu blijkt dat het probleem niet beperkt is tot een bepaald soort griep. In de winters van 2010 tot 2016 werd de schimmelinfectie telkens bij meer dan 10 procent van de patiënten met influenza op de ic aangetoond. Zo werd duidelijk dat niet alleen H1N1 maar ook influenza A en B deze complicatie kunnen veroorzaken.

De onderzoekers laten zien dat 14 procent van de grieppatiënten die vooraf een normale afweer hadden op de ic een Aspergillus-infectie ontwikkelt. Dankzij een groep controlepatiënten, die wel een longontsteking maar geen griep hadden, werd duidelijk dat de griep zelf doorslaggevend is. Wie geen griep had, maakte 5 procent kans op aspergillose. Bij patiënten die al een verminderde afweer hadden voor ze griep kregen, ontwikkelde zelfs één op drie de schimmelinfectie.

Waarom patiënten met influenza een verhoogd risico lopen op invasieve aspergillose is niet duidelijk. De onderzoekers opperen onder meer de mogelijkheid dat beschadigd respiratoir epitheel de infectie met Aspergillus kan faciliteren. 

In een commentaar wijzen Frederic Lamoth en Thierry Calandra op aanwijzingen dat met name patiënten die binnen een tijdsbestek van 28 dagen voor opname op de ic corticosteroïden kregen (minder dan 0,3 mg/kg/dag) vanwege bijvoorbeeld COPD of een luchtweginfectie, een verhoogd risico lopen op invasieve pulmonaire aspergillose. 

Naar aanleiding van eerder onderzoek wordt nu al elke grieppatiënt bij opname op de ic meteen gecheckt op de aanwezigheid van de schimmel, conform het advies in de landelijke richtlijn over schimmelinfecties. In een vervolgstudie willen de onderzoekers nagaan of de prognose kan verbeteren door bij elke ic-patiënt met griep onmiddellijk te starten met antifungale profylaxe.

The lancet: Invasive aspergillosis in patients admitted to the intensive care unit with severe influenza: a retrospective cohort study