Waar zijn de pooiers van de zorg?

Je hoeft de krant maar open te slaan en er is wel iets te vinden over patiëntveiligheid, of liever gezegd onveiligheid in de ziekenhuizen. Incidenten stapelen zich op en worden in de pers uitvergroot. Of de zorg nu zo onveilig is of niet, een ieder is het er mee eens dat de zorg veiliger kan en moet.

Het aantal incidenten moet worden teruggebracht en bij voorkeur tot nul gereduceerd. In de politiek staat patiëntveiligheid hoog op de agenda. Daarbij lijkt men zich vooral te richten op meer en strengere regels en meer externe controle door de inspectie. Ik betwijfel sterk of daarmee het doel zal worden bereikt en pleit voor investeren in zelfreinigend vermogen.

Bij de discussies over veiligheid moet ik terugdenken aan mijn studententijd, toen ik vlakbij de Amsterdamse wallen woonde. ‘Durf jij daar wel alleen over straat ’s avonds?’, werd mij toen regelmatig gevraagd. Ja, dat was geen probleem. Ik heb me daar nooit onveilig gevoeld. Was er veel politie? Nee, agenten waren in geen velden of wegen te bekennen. Het waren de pooiers die zorgden voor een veilige buurt. Omdat zij er direct belang bij hadden om ellende op straat te voorkomen, hielden zij iedereen goed in de gaten. Kortom: zij voelden zich verantwoordelijk voor de veiligheid in de buurt.

Het is wellicht een vreemde vergelijking en mijn welgemeende excuses als ik iemand hiermee beledig. Maar de vergelijking die ik wil trekken is dat de zorgverleners in het ziekenhuis als enigen in staat zijn om de patiëntveiligheid te verbeteren. Dat bereik je in mijn overtuiging niet door meer externe controles, waarbij de zorgverlener vooral veel tijd kwijt is om te verantwoorden wat hij of zij aan het doen is, om vervolgens weer over te gaan tot de orde van de dag. Waar in geïnvesteerd zou moeten worden, is in het verhogen van de awereness van zorgverleners voor de veiligheid in de zorg. En de bijdrage daaraan door zijn eigen handelen. Artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners in het ziekenhuis moeten zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid en continu kritisch naar elkaar en zichzelf durven kijken.

De commissie-Danner, die onderzoek deed in het Ruwaard van Putten ziekenhuis, doet aanbevelingen die in deze lijn liggen. De commissie adviseert zorgverleners om zich vaker over elkaars werk te buigen. Zeker bij speciale gevallen en bij complicaties. Ook het CanBetter-project van de KNMG richt zich op het versterken van de dagelijkse (opleidings)praktijk rondom patiëntveiligheid. Streven daarbij is om op een praktische wijze, zonder extra regels en instrumenten, de patiëntveiligheid in het werk te versterken. Met als doel dat dit een tweede natuur van de specialist wordt.

Alhoewel ik de kracht van extern toezicht niet zal ontkennen, is mijn pleidooi om dat niet extra te verzwaren maar de energie vooral te richten op de verbetering van interne kwaliteitssystemen. Zorgverleners, zorg voor een veilige buurt!

Vivienne Schelfhout, secretaris College Geneeskundige Specialismen