‘Richt je op de patiënt en zinnige zorg’

GroenLinks presenteerde op 23 april haar visie op de zorg voor kwetsbare ouderen: ‘Lachend tachtig’. In deze visie wordt er onder andere voor gepleit om ouderen verplicht te screenen op kwetsbaarheid als zij binnenkomen op de Spoedeisende hulp (SEH). De KNMG waardeert de inzet van GroenLinks voor het stimuleren van zorg die passend is, maar wil ervoor waarschuwen dat de discussie over passende zorg niet over kosten zou moeten gaan. Bovendien is het de vraag of nieuwe regels wel de oplossing zijn voor het probleem van overbehandeling.

René Héman: ‘De discussie over passende zorg dient zich vooral tussen patiënten en zorgverleners af te spelen. De KNMG voelt dan ook niets voor het invoeren van nieuwe wettelijke regels, zoals een verplichte screening van ouderen op de SEH. De politiek zou in de discussie over passende zorg vooral een faciliterende rol moeten spelen. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat zorgverleners meer tijd krijgen om met patiënten te spreken over complexe behandelbeslissingen. Uit diverse experimenten blijkt namelijk dat de kwaliteit van de zorg stijgt als zorgverleners meer tijd krijgen voor hun patiënten.1 Dat de zorgkosten hierdoor dalen is een belangrijk neveneffect, maar mag nooit de inzet van dergelijke interventies te zijn. Gelijke toegang en kwaliteit van zorg dienen altijd voorop te staan.’

Passende zorg, zonder overbehandeling

Met de toenemende mogelijkheden van de geneeskunde komt steeds vaker de vraag aan de orde of alles wat kan ook altijd moet. Ook wordt steeds meer duidelijk dat de geneeskunde naast veel goeds ook schaduwkanten kan hebben, bijvoorbeeld in de vorm van overbehandeling.

Uit het onderzoek ‘Niet alles wat kan, hoeft’ van de KNMG uit 2015 blijkt dat de oorzaken van overbehandeling op veel verschillende niveaus liggen. Zo is ‘niet opgeven’ de basishouding in de samenleving en zijn acceptatie van ziekte en het naderende einde niet gewoon. ‘Doen’ is zowel voor artsen als patiënten beter en makkelijker te rechtvaardigen dan ‘laten’.

Uit dit onderzoek kwam als belangrijkste opdracht aan zorgverleners naar voren: richt je op de mens, niet op diens ziekte. Focus niet alleen op wat er nog medisch kan en durf eerlijk te zijn over het te verwachten resultaat. Vraag goed door en luister naar wat de patiënt van belang vindt. Ook patiënten hebben hierin een rol: denk tijdig na over de mogelijkheden, vraag door, vertel wat je wensen en verwachtingen zijn. Ga tijdig met anderen, zoals familieleden, in gesprek.

KNMG-voorzitter René Héman: ‘De belangrijkste opdracht aan zorgverleners is vooral: richt je op de patiënt en op zinnige zorg.’

Continue inzet

Omdat passende zorg en overbehandeling complexe thema’s zijn, bestaan er geen eenvoudige oplossingen voor. Het stimuleren van passende zorg en het tegengaan van overbehandeling vereisen dan ook de continue inzet van vele personen en partijen, zoals artsen- en patiëntenorganisaties en ouderenbonden. De afgelopen jaren zijn op dit gebied gezamenlijk al veel stappen gezet, zoals de ‘Samen beslissen’-campagne van de Federatie Medisch Specialisten en Patiëntenfederatie Nederland. Om te stimuleren dat arts en patiënt tijdig met elkaar in gesprek gaan over het levenseinde publiceerde de KNMG de handreiking ‘Tijdig praten over het levenseinde’.

knmg.nl/passendezorg en knmg.nl/praten-over-levenseinde

1 Zie bijvoorbeeld de proef van zorgverzekeraar VGZ met kleinere huisartspraktijken en het voorbeeld van ziekenhuis Bernhoven. Zie ook het LHV webdossier Meer tijd voor de patiënt.