Beeldbellen tijdens de coronacrisis

De coronacrisis roept de wens op bij artsen om patiënten vaker via beeldbellen te spreken, in plaats van ze fysiek te ontmoeten. Beeldbellen is een waardevol alternatief. Waar moet u aan denken bij beeldbellen met patiënten? En welke toepassingen zijn er?

Beschikbare toepassingen

Er zijn meerdere toepassingen voor beeldbellen beschikbaar. Het verdient altijd de voorkeur om de meest veilige en gecertificeerde toepassing te gebruiken. Het is niet altijd mogelijk om in deze crisistijd specifiek voor de zorg ontwikkelde toepassingen te gebruiken. Dat betekent echter niet dat andere vormen van beeldbellen niet mogelijk zijn.

Zorgtoepassingen

Er zijn speciaal voor de zorg ontwikkelde toepassingen voor beeldbellen beschikbaar. Naar verwachting is bij de ontwikkeling hiervan gelet op de wettelijke eisen en normen voor het uitwisselen van gevoelige zorginformatie. Die eisen en normen vloeien met name voort uit de AVG en uit de NEN- en ISO-normen voor informatiebeveiliging in de zorg. Zonder hierbij uitputtend te willen zijn, noemen wij enkele voorbeelden van dergelijke zorgtoepassingen, zoals BeterDichtbij, Webcamconsult, FaceTalk, Zaurus, Quli, Mobilea Beeldzorg en WeSeeDo.

Zakelijke beeldbeltoepassingen

Sommige beeldbeltoepassingen worden specifiek voor de zakelijke markt al dan niet gratis aangeboden door commerciële bedrijven. Deze zakelijke toepassingen zijn niet specifiek ontwikkeld voor de zorg. Het is dan ook niet altijd duidelijk in hoeverre deze toepassingen voldoende veilig zijn voor het gebruik in de zorg. Het advies is om te kiezen voor betaalde opties. Bij de ontwikkeling van betaalde opties zijn meestal gerichte afspraken gemaakt over de opslag en uitwisseling van gegevens. Wie gratis toepassingen gebruikt, betaalt vaak met zijn data. Enkele voorbeelden van zakelijke beeldbeltoepassingen zijn Zoom, WebEx, Skype voor bedrijven/Microsoft Teams, Whereby en Google Hangouts. 

Consumententoepassingen

Veelgebruikte consumententoepassingen als Skype, Facebook Messenger en WhatsApp voldoen mogelijk niet aan alle beveiligingseisen die wet- en regelgeving stellen aan het uitwisselen van gezondheidsinformatie. Als het niet anders kan, kunt u deze toepassingen gebruiken, maar gebruik veiliger toepassingen als die voorhanden zijn.

Als u niet weet of de toepassing die u wilt gebruiken voldoende veilig is, is het van belang de patiënt vooraf te informeren dat de communicatie mogelijk niet voldoende beveiligd zal plaatsvinden. De patiënt moet hiermee hebben ingestemd. Advies is na elk gesprek de chathistorie te wissen.

Wie gratis toepassingen gebruikt, betaalt vaak met zijn data

Algemene aandachtspunten bij beeldbellen met patiënten

Zorg dat u over voldoende patiëntgegevens beschikt

Indien u de patiënt kent, beschikt u waarschijnlijk over voldoende medische informatie om via onlinecontact een verantwoord medisch advies aan de patiënt te geven. Als u de patiënt (nog) niet kent, dient u zelf een zorgvuldige afweging te maken of u de patiënt kunt helpen via onlinecontact, dus zonder dat een lichamelijk onderzoek bij de patiënt mogelijk is. Het kan ook zijn dat de patiënt u wel voldoende informatie kan verstrekken of u heeft toegang tot medische gegevens over deze patiënt, bijvoorbeeld via het LSP. Verifieer in alle gevallen altijd welke medicatie de patiënt gebruikt.

Informeer de patiënt over de totstandkoming van uw advies

Geef duidelijk aan dat het advies is gebaseerd op de door de patiënt gepresenteerde gegevens en eventueel de beschikbare dossiergegevens. Als u niet de eigen (huis)arts van de patiënt bent, zorg dan dat de eigen (huis)arts van de patiënt wordt geïnformeerd over het aan de patiënt gegeven advies. En wijs de patiënt erop wanneer hij contact moet zoeken met zijn eigen (huis)arts.

Stel de identiteit van de patiënt vast

Zo kunt u ook in het dossier van deze patiënt vastleggen dat er een consult op afstand heeft plaatsgevonden en aangeven of er voorbehouden moeten worden gemaakt bij het vaststellen van de diagnose. Tevens kunt u in het dossier vastleggen dat de patiënt heeft ingestemd met deze wijze van advisering. Vaststellen van de identiteit is ook nodig om het consult te kunnen declareren bij de zorgverzekeraar. De NZa heeft de regeling voor onlineconsulten in verband met het coronavirus verruimd.

Een volledig overzicht van zorgvuldigheidseisen vindt u in de KNMG-richtlijn Omgaan met medische gegevens (2020, par. 1.5.4). Ook in situaties waarin met een vertegenwoordiger of familielid van de patiënt wordt gecommuniceerd, zijn deze van toepassing.