‘Als je het probleem onder ogen ziet, kun je er iets aan doen’

‘Misschien had hij een laatste zetje nodig, een klein steuntje in de rug van ons. Maar uiteindelijk heeft hij het natuurlijk helemaal zelf gedaan.’ Michelle Prud’homme werkt sinds 2015 als casemanager voor ABS-artsen, steunpunt voor artsen die kampen met een verslaving. Ze geeft advies, begeleidt artsen naar behandeling en biedt houvast door regelmatig contact met hen te houden. Michelle vertelt over de beller die haar het meest is bijgebleven.

‘Deze arts belde ons vroeg in de ochtend. Zijn kinderen hadden een tas met lege wijnflessen in zijn werkkamer gevonden. Onder zijn bureau, verstopt achter de prullenbak. Ze confronteerden hun vader met de vondst. En drongen er in een emotioneel gesprek op aan om te stoppen met drinken, want ze hadden al langer het gevoel dat die vloeibare sluipmoordenaar steeds meer macht over hem kreeg.’

Spanning kwijtraken

Aan de telefoon vertelde de arts me dat hij zich dagelijks terugtrok in zijn werkkamer, om met een glaasje wijn even tot zichzelf te komen en de spanning van weer een lange, intense werkdag kwijt te raken. Op korte termijn kan alcohol inderdaad ontspanning brengen; het werkt in op het beloningssysteem in je hersenen. Maar er ontstaat al snel een afhankelijkheid. En op de langere termijn heb je vaak steeds meer nodig voor hetzelfde gevoel van ontspanning.

Geleidelijk was het aantal glazen opgelopen tot vijf á zes. Hij voelde dat hij de controle begon te verliezen. Hij dronk niet op zijn werk, maar merkte wel dat hij ’s ochtends minder scherp was. Gelukkig hadden zijn patiënten er nog niet onder te lijden gehad. De confrontatie met zijn kinderen vond hij verschrikkelijk, maar had hem ook veel gebracht: het had zijn ogen geopend. Hij belde ons voor hulp om zijn afhankelijkheid te boven te komen.

Erkenning is essentieel

Artsen die uit zichzelf contact met ons opnemen, erkennen vaak wel dat ze een probleem hebben waar ze iets aan moeten doen. Die erkenning is essentieel: pas als je het probleem onder ogen ziet, kun je er iets aan doen. Tijdens het eerste telefoongesprek raad ik artsen meestal aan om langs te komen voor een persoonlijk gesprek. Sommigen zijn daar nog niet aan toe. Dan vraag ik of het oké is dat ik over een paar weken nog eens bel, om te vragen hoe het gaat. Heel vaak voelen artsen zich enorm opgelucht dat ze eindelijk met iemand over hun probleem hebben kunnen praten, open en zonder te worden veroordeeld.

Later vertelde deze arts dat een collega in de ochtend wel eens een kegel bij hem had geroken. Ze vond ook dat hij er minder goedverzorgd uit zag dan voorheen. Dat zie je vaker, dat mensen om de persoon heen vermijden om het probleem te benoemen. Eigenlijk is dat het slechtste dat je voor je collega kunt doen. Collega’s die het zwaar hebben moet je helpen, vind ik. Door op tijd in gesprek te gaan, zonder oordeel, kun je voorkómen dat je collega verder afglijdt. Goed voor elkaar zorgen is belangrijk, zeker in een stressvolle omgeving die gepaard gaat met grote verantwoordelijkheden en heftige emoties.

Gezond ontspannen

Als je voortdurend onder hoogspanning werkt, is het ontzettend belangrijk om na je werk op een gezonde manier te ontspannen. Doe je dat niet, dan gaat het vaak een tijd goed, maar uiteindelijk houdt niemand zo’n leven vol. In die groep artsen zie je dat de ene arts een burn-out te verwerken krijgt of zijn stethoscoop resoluut aan de wilgen hangt, terwijl de ander afstevent op een echtscheiding of grijpt naar middelen als alcohol of drugs.

Na het telefoontje is de arts voor een persoonlijk gesprek naar ons toegekomen. Samen met zijn vrouw. Daarna heeft hij meteen een afspraak gemaakt met een hulpverlener uit ons netwerk. Dat zijn verslavingsartsen die ervaring hebben met het behandelen van artsen. Ons netwerk bestrijkt heel Nederland, want als dokter wil je in de wachtkamer geen eigen patiënten tegenkomen.

De verslavingsarts heeft hem geholpen om helemaal te stoppen met alcohol, op een andere manier om te gaan met spanning en om nieuwe vormen van ontspanning te vinden. Na een pittige werkdag maakt hij nu bijvoorbeeld een lange wandeling met zijn vrouw.

Vraagbaak

Met de meeste artsen houd ik gedurende het hele traject contact: voor, tijdens en ook na de behandeling. Ze zitten vaak vol met vragen, zoals: ‘is het normaal dat ik na een jaar abstinentie opeens weer zin heb om te gebruiken? Hoe moet ik daarmee omgaan?’ Of: ‘ik voel me heel goed, maar in ons gezin word ik nog steeds als ‘de kwetsbare’ gezien, hoe vind ik mijn positie weer terug?’ Ik ben een soort vraagbaak. Omdat ik al vijfendertig jaar in de verslavingshulpverlening werk, heb ik vrijwel alle vragen al eens voorbij zien komen.

Ondanks een aantal zeer ingrijpende gebeurtenissen in zijn leven is de arts niet teruggevallen in zijn oude gewoonte. ‘Ik ga niet meer drinken. Nooit meer.’ Dat zei hij gisteren nog tegen me aan de telefoon. Eens in de vier, vijf weken belt hij nog, om te laten weten dat het, ondanks alles, heel goed met hem gaat.’