Overleven

Overleven. Ivan Wolffers, De Geus, 256 blz., 20 euro

Bestel direct

Zestien jaar al leeft arts, antropoloog en auteur Ivan Wolffers (1948) met uitgezaaide prostaatkanker.

Zijn drie kleindochters zijn inmiddels geboren en ‘dat grote boek over gezondheid en die roman’ zijn, zoals hij in zijn inleiding bij Overleven schrijft, inmiddels verschenen en ‘waarschijnlijk ook weer uit het geheugen van mijn lezers verdwenen’ – dat laatste valt wel mee, overigens. Hij bleef intussen doorschrijven en nadenken over zorg en gezondheid. In dit nieuwe boek gaat hij na hoe en waarom de mens onder alle omstandigheden overleeft en wat dat betekent, ‘overleven’. In zijn beschouwingen speelt Wolffers’ persoonlijke geschiedenis en zijn familiegeschiedenis een rol, maar heeft hij ook oog voor onze evolutionaire erfenis (die niet altijd meer matcht met onze omgeving) en koppelt dat aan sociale en antropologische inzichten, zowel uit de wetenschappelijke literatuur als gebaseerd op eigen ervaringen en waarneming. Hij heeft net zoveel aandacht voor genetica en onze darmbiotoop – om maar wat te noemen – als voor gedrag en maatschappelijke factoren. De pervertering daarvan in een sociale evolutieleer met al zijn gruwelijke gevolgen zet hij scherp neer.

Dragende filosofie is de gedachte dat gezondheid en overleven geen individuele opdracht is. Wolffers hoopt dat de geneeskunde ‘niet in de val trapt van het idee dat mensen hun gedrag moeten veranderen, maar dat ze uit durft te dragen dat we de wereld zo moeten herstructureren dat gezondheid vanzelfsprekend wordt. Geen pech, geen keuze, maar een recht voor iedereen dat we niet individueel kunnen bevechten, maar wel gezamenlijk.’