Aandeel Caribische geneeskundestudenten daalt sinds decentrale selectie

Sinds de introductie van de decentrale selectie in de geneeskunde- en vervolgopleidingen, daalt het aandeel toegelaten Caribische studenten. Deze dalende trend is ook zichtbaar bij andere zorgopleidingen.

Dat blijkt uit de ‘Verkenning problematiek zorgopleidingen hbo/wo Caribische studenten’, een onderzoek door onderzoeksbureau ResearchNed in opdracht van het ministerie van OCW. Aanleiding hiervoor waren onder meer zorgen die geuit waren zowel door eilandbestuurders als in de politiek. Welke kansen hebben Caribische studenten bij selectie voor geneeskunde? Hoe zit het met de instroom, de doorstroom en uitstroom, en de keuze van deze afgestudeerden om terug te gaan naar de Caribische eilanden? Deze vragen spelen tegen de achtergrond van een personeelsgebrek in de zorg.

De onderzoekers geven aan dat ze onvoldoende gegevens tot hun beschikking hadden om tot een volledig beeld te kunnen komen. Niettemin kunnen ze op basis van de cijfers die zij wel hadden, vaststellen dat sinds 2018 het aandeel toegelaten Caribische studenten dat is toegelaten tot de geneeskundeopleiding, is gedaald. Verder blijkt dat zo’n 75 procent van de Caribische studenten in geneeskundeopleidingen een bachelordiploma behaalt. Dat is lager dan het landelijk gemiddelde. Opmerkelijk is ook dat, eenmaal afgestudeerd, minder dan de helft binnen een jaar terugkeert naar ‘de eilanden’. Na het volgen van een artsenspecialisatie is 24 procent na een jaar teruggekeerd.

Obstakels

Hoe komt dat? Bij het duiden van de cijfers, opperen de onderzoekers dat met de invoering van de decentrale selectie als enige toegangsroute, ‘een drempel’ is opgeworpen in de toegang tot numerus-fixusstudies. Dit is ‘een belangrijk punt dat uit de interviews naar voren komt’. Ander onderzoek toont aan dat in de selectieprocedures van de meeste zorgopleidingen in Nederland er voor kandidaten met een migratieachtergrond (ook de Caribisch-Nederlandse achtergrond) een kleinere kans is op toelating tot de bachelor.

Uit vragenlijsten en interviews met betrokkenen blijkt dat er op verschillende momenten van de (onderwijs)loopbaan van Caribische studenten ‘obstakels’ zijn. Deze beïnvloeden de kans op het succesvol afronden van een hbo- of wo-zorgopleiding en/of terugkeer naar de Caribische eilanden. Dat begint al bij het onderwijs in het Caribisch gebied, met de beheersing van de Nederlandse taal, waardoor studenten bij aanvang een achterstand hebben.

Portfolio opbouwen

Naast de taalproblemen zijn er nog andere – praktische, financiële en logistieke – uitdagingen. Zo zijn er op de eilanden minder mogelijkheden om een geschikt portfolio op te bouwen (wat een criterium is in diverse selectieprocedures). In de verkenning wordt de suggestie opgeworpen om zorgopleidingen deels of volledig op de eilanden aan te bieden, al dan niet met behulp van onlineonderwijs.

Wat betreft de redenen om na de opleiding of specialisatie niet terug te keren: geïnterviewden zeggen dat dit voornamelijk heeft te maken met financiën en carrièrekansen. Degenen die wél terugkeren en ook de zorgaanbieders beschouwen de aansluiting op de praktijk daar veelal als goed. Punt van aandacht is het feit dat er op de eilanden voornamelijk behoefte is aan generalisten, en niet zozeer aan (super)gespecialiseerde artsen – en dat is een verschil met de opleiding en praktijk in Europees Nederland, zoals het rapport stelt.