Alles wordt duurder, maar wie krijgt de rekening?
Zorgsector voorziet tekorten, maar het personeel wil salarisverhoging
1 reactieNet als andere sectoren heeft ook de zorg te kampen met hogere rekeningen vanwege de inflatie. De roep om een grotere beloning voor zorgmedewerkers is daarom nu misschien wel luider dan ooit. Maar is dat wel te betalen?
Tal van rapporten waarschuwen voor de financiële onzekerheden waar de zorgsector op dit moment mee te maken heeft. Zo stelde accountantsbureau BDO enkele weken geleden dat de ouderenzorg financieel in een diepe put dreigt te belanden. ‘Donkere wolken pakken zich samen boven de ouderenzorg door aanhoudende arbeidskrapte, inflatie en daarmee samenhangende prijsstijgingen van toeleveranciers. De huidige inflatiecijfers zorgen voor een haast onmogelijk te vullen financieel gat.’
Een week eerder waarschuwde het accountantskantoor in een vergelijkbaar rapport over de financiële situatie van algemene ziekenhuizen in 2021 voor de structurele financiële problemen waar deze mee te maken hebben. Daarbij is sprake van een opeenstapeling aan uitdagingen, zoals de hoge inflatie, hoog ziekteverzuim en personeelstekort. Door die toegenomen onzekerheid verwacht, volgens BDO, het merendeel van de ziekenhuizen dat winstmarges zullen verdampen en een deel van de ziekenhuizen verwacht mogelijk in de rode cijfers terecht te komen.
BDO is niet de eerste die donkere wolken voorspelt. Intrakoop, een inkoopcoöperatie voor de zorg, stelde al eerder in opdracht van brancheverenigingen ActiZ (ouderenzorg) en NVZ (ziekenhuizen) financiële prognoses op, waarin een vergelijkbaar beeld naar voren komt. Grote financiële tekorten dreigen voor zowel de ouderensector als de ziekenhuizen, concludeert Intrakoop. Dat verwacht voor eind 2022 een verdubbeling van het aantal instellingen in de ouderenzorg die in het rood staan.
Voor de ziekenhuizen ziet het er nog slechter uit: als de huidige inkoopkosten doorberekend worden over de jaarcijfers van 2021, zouden 48 van de 64 algemene ziekenhuizen een negatief resultaat boeken.
Bijspringen
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) is in gesprek met het ministerie van VWS om te kijken of het rijk kan bijspringen om een deel van de te verwachten tekorten op te vangen’, stelt NVZ-woordvoerder Wouter van der Horst. ‘Momenteel wordt er bij het ministerie van Financiën gekeken naar een energietegemoetkoming voor de ziekenhuizen. Binnen enkele weken hoopt de NVZ uitsluitsel van het ministerie te krijgen. ‘Maar uiteindelijk is een financiële tegemoetkoming geen oplossing voor de lange termijn.’
Ook brancheorganisatie ActiZ dringt bij het kabinet aan op steunmaatregelen. Zonder steunmaatregelen gaan de sterkte kostenstijgingen binnen verpleeghuis- en thuiszorgorganisaties ten koste van een gezonde bedrijfsvoering en daarmee uiteindelijk ook van de zorg, stelt de branchevereniging.
‘Aan goede zorg hangt een prijskaartje’
Het ministerie van VWS inventariseert inmiddels de gevolgen van de hoge energiekosten voor zorgaanbieders, zo blijkt uit een Kamerbrief. Daarin staat dat zorgaanbieders een zekere eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden hebben om prijsontwikkelingen op te vangen. Maar om escalatie te voorkomen wordt nu wel onderzocht of aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn. Volgens de ministers heeft er in september met het oog op de toegenomen inflatie een extra bijstelling van de tarieven plaatsgevonden voor diverse sectoren in de zorg.
Hoe zit het in de huisartsensector?
Wat betreft de huisartsensector zijn de forse prijsstijgingen reden geweest voor de NZa om de nieuwe tarieven voor huisartsenzorg (voor 2023) in september voor een tweede keer naar boven bij te stellen. ‘Voor nu zijn we daar tevreden mee, stelt een LHV-woordvoerder. Maar omdat de inflatie nog steeds erg hoog is, blijven we de ontwikkelingen volgen. En zo nodig zullen we de NZa opnieuw vragen naar de indexaties van de tarieven te kijken.’
Maar deze tariefsverhogingen dekken niet de extra kosten die praktijkhoudende huisartsen hebben als gevolg van de inflatie, stelt voorzitter van de Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen Dick Groot. Hij heeft een praktijk die hij runt met een praktijkmanager, een waarnemend huisarts en vier medewerkers. Groot: ‘Alles wat we als praktijk inkopen, zoals boodschappen en zorgmaterialen, is dit jaar 10 à 15 procent duurder geworden. Daarnaast heb ik de gasrekening – voor mijn drieënhalf jaar oude nieuwbouwpand van 280 m2 – zien oplopen van 215 euro in oktober 2021 naar 669 euro in oktober dit jaar. En de elektriciteitsrekening van 150 euro naar 300 euro. Ik vrees de rekening over de wintermaanden. Ik denk dat ik het nog tref ten opzichte van veel collega-huisartsen. Velen zitten in een ouder en slechter geïsoleerd pand en hebben hogere huurprijzen, terwijl ik een gunstige hypotheek heb. Veruit de grootste kostenstijging heeft overigens te maken met de personeelskrapte. Waar ik vroeger mensen in loondienst had, zoals de doktersassistenten, ben ik nu genoodzaakt duurdere zzp’ers in te huren. Ook de waarnemerstarieven zijn fors hoger.’
‘Huisartsen praten niet graag over hun inkomsten. Maar ik vind dat het weleens gezegd mag worden dat de gestegen praktijkkosten een enorm effect hebben op de winst uit mijn onderneming. En uit die winst betaal ik mijn eigen salaris. Ten opzichte van 2014 – het eerste jaar dat ik jaarverslagen ben gaan maken – kan ik mezelf 14 procent minder salaris toekennen. Privé heb ik het helemaal niet slecht, maar we kunnen als gezin niet leven zoals tien jaar geleden. Ik denk dat mijn ervaringen illustratief zijn voor de VPH-achterban; we krijgen er veel signalen over vanuit de leden. Ik vind dan ook dat er direct steun moet komen vanuit VWS en de zorgverzekeraars.’
Roep om hogere beloning
Ondertussen is vanuit de werknemersorganisaties de roep te horen om een hogere beloning voor alle zorgmedewerkers. Zo noemt ActiZ hogere salarissen in de zorg voor ouderen en chronisch zieken essentieel, alleen al om überhaupt mee te blijven doen in de huidige krappe arbeidsmarkt. De salarissen zouden minimaal gelijkgetrokken moeten worden met die van zorgprofessionals in vergelijkbare sectoren. Minister Conny Helder voor Langdurige Zorg lijkt hier nog niet zo voor te porren. In antwoorden op Kamervragen stelt ze dat zorgmedewerkers ook profiteren van het omvangrijke pakket aan maatregelen dat het kabinet heeft genomen om de koopkracht van burgers te ondersteunen.
Recentelijk zijn de onderhandelingen voor een nieuwe ziekenhuis-cao van start gegaan. Hier dreigt een patstelling tussen werkgeversorganisatie NVZ en de vier betrokken werknemersorganisaties. Vooral vakbond FNV zet hierbij hoog in en eist een volledige prijscompensatie voor alle zorgprofessionals (in de cao van de umc’s is afgelopen voorjaar al afgesproken dat lonen in 2023 meestijgen met de inflatie). Dat zou neerkomen op minimaal 12,5 procent salarisverhoging, met een minimum van 100 euro per maand. Maar een dergelijke verhoging zou de ziekenhuizen volgend jaar ruim 2 miljard euro kosten, terwijl de inkomsten naar verwachting maar met 800 miljoen euro stijgen, berekende ABN AMRO vorige week. Een volledige prijscompensatie zou voor de algemene ziekenhuizen een tekort van ongeveer 750 miljoen euro betekenen. ABN AMRO stelt dat het uiteraard niet gewenst is dat ziekenhuizen structureel in de rode cijfers belanden. Maar niet voldoen aan de eisen van de vakbonden kan ziekenhuizen echter ook grote schade opleveren – door personeel dat het werk neerlegt en omdat minder mensen bereid zijn in ziekenhuizen te werken bij achterblijvende lonen.
Koopkracht
Vooralsnog is niet duidelijk hoe deze cao-onderhandelingen zullen aflopen. De Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband (LAD) stelde vorige week in een bericht op de eigen website met enig gevoel voor understatement dat ‘de voorstellen van de cao-partijen ver uiteenliggen’. Volgens Corrie Kooijman, onderhandelaar namens LAD/FBZ (vakbond voor zorgprofessionals) is koopkrachtbehoud nu prioriteit nummer 1: ‘Alle zorgprofessionals hebben vanwege de enorme inflatie dit jaar aan koopkracht ingeleverd. Daarom zetten we in op het op peil houden van die koopkracht. Aan goede zorg hangt een prijskaartje. Het is aan de werkgevers daar de benodigde ruimte voor te vinden.’
Humanitas
Ook Humanitas in Rotterdam loopt aan tegen de gevolgen van de inflatie, zegt Joost Zielstra, bestuursvoorzitter van Humanitas in Rotterdam, dat veertien verpleeghuizen en twee ggz-wooninstellingen heeft. Hij is ook voorzitter van Conforte, de brancheorganisatie van alle aanbieders van verpleging, verzorging en thuiszorg in de regio Rotterdam. Zielstra: ‘Over de hele linie hebben we te kampen met hogere kosten. Wij zien wat jij ook meemaakt als je boodschappen doet: alles is duurder geworden en sommige materialen zijn moeilijker te krijgen. Voor een deel wordt dit geïndexeerd in onze tarieven, maar dat is niet dekkend. We maken ons zorgen over de energierekening; in eerdere jaren hadden we voor ongeveer 2,8 miljoen euro aan energiekosten, gas en elektriciteit, bij Humanitas. Nu vrezen we dat we dit jaar op misschien wel 7 miljoen euro uitkomen – we hebben veel verouderde panden, dus worden gemiddeld harder geraakt.’
De overheid kan er niks aan doen dat dit probleem is ontstaan, vindt Zielstra. ‘Die ziet zich geconfronteerd met hetzelfde probleem. Wat dat betreft staan we allemaal met de rug tegen de muur. Maar het is wel van belang dat de overheid de gestegen (energie)kosten compenseert. Als dat niet gebeurt, moet het geld ergens anders vandaan komen. Maar ik weet niet wáárvandaan. Wij kunnen onze bewoners niet in de kou zetten – al zetten we de verwarming wel iets lager – en we kunnen ook niet zeggen: we verlenen minder zorg of we doen het met nóg minder personeel. Maar als er niks gebeurt dan zal uiteindelijk toch de continuïteit van zorg onder druk komen te staan.’
links
- BDO-benchmark Ziekenhuizen
- BDO-benchmark ouderenzorg
- ActiZ-paper
- ABN AMRO-berekening
- Kamerbrief kosten verpleeghuizen
- LHV over tarieven
- Kamerbrief VWS inventarisatie energiekosten
-
Simone Paauw
Simone Paauw interviewt het liefst de ‘gewone arts’ met een bijzonder verhaal. Ze heeft aandacht voor diversiteit en inclusie in de breedte, discriminatie en grensoverschrijdend gedrag (op de werkvloer) en de positie van vluchtelingen en vluchteling-artsen. (Gezondheids)recht en medisch tuchtrecht hebben haar bijzondere interesse.
H.J. Stenveld
Arts, Veessen
Dick Groot kan zichzelf 14 procent minder salaris toekennen, hij heeft het privé niet slecht, maar kan niet meer leven zoals 10 jaar geleden.
Dit zegt helemaal niets. Betekent dat 3 in plaats van 4 vakanties? Betekent dat minder vaak uit eten? Of l...anger met beide auto's blijven rijden?
Beste collega Groot, zolang het privé nog goed gaat zou ik in deze tijd maar mijn handen dichtknijpen, en wat extra doneren aan mensen met wie het door de inkomensachteruitgang privé niet meer goed gaat.