Kruispunt

Als je kijkt naar wat bepalend is voor je gezondheid, staat gedrag met 37 procent op nummer 1. Gevolgd door je genetische aanleg en waar je bent geboren (beide circa 20%), of een combinatie van deze drie factoren.

‘Wat mist in dit rijtje?’, vroeg innovatie­strateeg Lucien Engelen de deelnemers aan ons jubileumcongres op 14 juni. Precies: de zorg. De zorg is voor slechts 6 procent bepalend voor je gezondheid, terwijl 90 procent van het budget in dat kleine stukje gaat.

Engelen legde met dit simpele staatje de vinger op de zere plek. Want als er de komende jaren íéts gaat veranderen, dan is het op dit vlak. De zorgvraag verdubbelt, we moeten het met minder mensen doen en de burn-outcijfers nemen nog altijd toe. Kortom: als we niets doen, krijgen we straks eenzelfde piek als tijdens de eerste coronagolf – maar dan een die constant is …

‘We moeten innovatie omarmen’

Engelen hield de zaal voor dat we alles waarschijnlijk nog nét een beetje sneller en goedkoper kunnen doen, maar in zijn ogen zijn grotere stappen nodig en moet misschien wel 30 procent uit het bestaande zorgmodel worden gehaald. Hij doelde niet op bezuinigingen, maar op het organiseren van de zorg op een andere plek, door andere mensen en misschien wel door technologie.

Met zijn inleiding, gevolgd door de inspirerende TED-talks van Nancy Rademaker (internationaal innovatiespreker), Arjen Banach (organisatiefuturoloog) en Froukje Verdam (kno-arts), werd tijdens ons congres één ding duidelijk: we staan op een kruispunt. Innovatie gaat razendsnel, vooral buiten de zorg. Google heeft een algoritme ontworpen dat oogziekten kan diagnosticeren met eenzelfde nauwkeurigheid als medische experts. Via 3D-printing kunnen 3D-scans worden gemaakt, zodat een chirurg zich beter kan voorbereiden op een operatie die daardoor 25 procent minder lang duurt. Het zijn maar een paar voorbeelden die de revue passeerden, maar die illustreerden hoe hard het gaat. En hoe belangrijk dit soort ontwikkelingen is voor de toekomst.

We moeten innovatie dus omarmen. Dat is niet makkelijk, want ons lineaire brein houdt niet van verandering. Het vraagt om leiderschap. Een competentie die volgens Arjen Banach niet per se betekent dat je als dokter alle kennis hebt van je vak, maar dat je juist durft te omarmen dat je het níet weet – want dan ontstaat creativiteit. Er moet dan wel een cultuur zijn waarin je daarvoor de ruimte hebt. Een cultuur waarin je je veilig voelt en een cultuur waarin, zoals Froukje Verdam het beschreef, ‘je uit je tunnel durft te stappen’.

Innovatie, leiderschap en cultuur: het zijn de ingrediënten die we in mijn optiek hard nodig hebben in de toekomst. Ik hoop in die zin dat ons jubileumcongres iets heeft ‘losgemaakt’. Wat we daarmee kunnen als dokters, en wat we daarvoor nodig hebben, gaan we onderzoeken tijdens vervolgbijeenkomsten in dit jubileum­jaar. Op woensdagvond 4 oktober (Zwolle) en woensdagavond 24 januari (Eindhoven) vinden regio­bijeenkomsten plaats, waarbij de drie TED-sprekers verdiepingssessies houden. Alle bevindingen moeten op 17 april volgend jaar samenkomen tijdens een slotcongres. Ik hoop dat dan voor iedere arts, of je nou jong of oud bent, binnen de ziekenhuismuren of juist daarbuiten werkt, duidelijk is welke weg je moet inslaan als je op dat kruispunt staat.