‘Je ervaring neem je mee, een eerdere specialisatie is zeker geen verloren tijd’

Je artsencarrière een compleet nieuwe wending geven? Mara, Koen en Anouk doen het. De geneeskundig specialisten doken terug in de collegebanken en begonnen afgelopen jaar als aios ouderengeneeskunde aan een nieuwe specialisatie.

In maart 2023 startte de eerste groep artsen aan het centraal opleidingsprogramma basisfase ouderengeneeskunde: een uniek traject voor geneeskundig specialisten om een carrièreswitch te maken. In dit traject ben je in opleiding tot specialist ouderengeneeskunde bij één van de vijf opleidingsinstituten. Daarnaast volg je landelijk georganiseerd onderwijs bij SOON, Samenwerkende Opleidingen tot specialist Ouderengeneeskunde Nederland. De basisfase van het eerste jaar van de opleiding is verkort tot ongeveer een half jaar. Na afronding van deze periode vervolg je de opleiding weer op het eigen opleidingsinstituut.

Specialisten ouderengeneeskunde zijn werkzaam in de eerste lijn – bij kwetsbare ouderen thuis, in de geriatrische revalidatie (GRZ), het hospice, bij het eerstelijnsverblijf (ELV hoog complex) en in het verpleeghuis.

‘Ik geniet erg van de complexiteit van de vragen die horen bij de doelgroep van kwetsbare ouderen en van hun vertrouwen en respect’

Mara Heerebout (45) is huisarts. Ze startte afgelopen jaar als aios ouderengeneeskunde met het centraal opleidingsprogramma. ‘Toen ik destijds de opleiding deed, vond ik alles leuk. Maar ik had wel scherp dat ik geen arts binnen het ziekenhuis wilde worden en daarom was een specialisatie tot huisarts een logische stap. Het leuke van huisarts is dat je mensen langer volgt en ook bij hen thuis komt. Je kunt echt een relatie opbouwen. Het huisartsenvak heb ik ook altijd met plezier uitgeoefend.’

Mara is inmiddels al veertien jaar huisarts. Ze was op diverse plaatsen vaste waarnemer. ‘De palliatieve zorg werd mijn passie. Zo heb ik een tijd in een hospice gewerkt en dat vond ik erg interessant. Je doet er zulk zinvol werk en het werken met kwetsbare ouderen in hun laatste levensfase levert vaak aandoenlijke situaties op. Daarom wilde ik er meer mee. Op een congres voor huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde hoorde ik wat er allemaal gaat veranderen de komende periode, met name in de eerste lijn. De puzzelstukjes vielen toen op zijn plaats: ik wilde specialist ouderengeneeskunde worden.’

Adviseer je andere artsen om zich ook om te scholen tot specialist ouderengeneeskunde? Mara: ‘Er zijn veel vakgebieden waar je niet dertig jaar lang hetzelfde werk doet, maar binnen de geneeskunde is dat vaak wel gebruikelijk. Je kiest een specialisatie en blijft daarbij terwijl je jezelf wel ontwikkelt en je interesses wellicht ook verschuiven. Het is dus zeker een overweging waard, al moet de ouderengeneeskunde natuurlijk wel bij je passen. Ik geniet erg van de complexiteit van de vragen die horen bij de doelgroep van kwetsbare ouderen en van hun vertrouwen en respect.’

Koen Smits (32) is oncoloog-radiotherapeut. In de afrondende fase van zijn specialisatie kreeg hij twijfels of hij wel het juiste ging doen. ‘Ik wilde toch graag meer dokteren, breed denken, diagnoses stellen, maar dat kwam voor mij in de radiotherapie minder goed uit de verf. Ik heb toen op aanraden van mijn opleider mijn specialisatie afgerond en ben ook in het ziekenhuis aan de slag gegaan, maar vond in het werk niet de voldoening die ik zocht. Daarbij: ik was dertig jaar en “klaar” met mijn lerend leven. Ik wilde nog zoveel meer leren!’

Koen besluit contact op te nemen met de specialist ouderengeneeskunde bij wie hij tijdens zijn geneeskundestudie een interessant coschap deed. ‘Ik heb een aantal dagen met hem meegelopen en merkte opnieuw hoe leuk ik dit vond en hoe goed dit bij me past. De ouderengeneeskunde is hands-on, en biedt grote uit­­dagingen: je behandelt kwetsbare ouderen in de volle breedte, maar hebt een beperking in de directe diagnostiek. Je stethoscoop is heel belangrijk, want als je een onderzoek wilt laten doen, heb je niet meteen een uitslag. In de ouderengeneeskunde ben je als dokter nog echt dókter.’

Na een korte periode als anios ouderengeneeskunde solliciteerde Koen succesvol naar een opleidingsplek waar hij kon deelnemen aan het verkorte opleidingsprogramma. ‘De eerste maanden volgde ik het landelijk georganiseerd cursorisch onderwijsprogramma met een groep gelijkgestemden uit allerlei vakgebieden, dat was heel inspirerend: iedereen had zijn eigen verhaal, kennis en ervaring. Nu, na een half jaar ben ik ingestroomd bij het reguliere opleidingsprogramma van GERION (Amsterdam UMC). Ik ben juist deze week aan een nieuwe stage begonnen, in de ouderenpsychiatrie. Als radiotherapeut had ik al wel veel ervaring met kwetsbare ouderen, maar niet zozeer met ouderenpsychiatrie. Dit is voor mij echt een nieuwe wereld.’

‘In de ouderen­geneeskunde ben je als dokter nog echt dókter’

Anouk van der Horst-Schrivers (52) is internist. ‘Ik heb altijd met veel plezier in het ziekenhuis gewerkt, maar op een gegeven moment stond mijn trein stil. We verhuisden van Groningen naar Maastricht en ik besloot – figuurlijk – eens uit de trein van werk te stappen; uit de waan van de dag, en eerst als gezin goed te landen. Vervolgens kon ik weer aan de slag, maar ik haalde minder voldoening uit mijn werk dan voorheen en ben toen, door een samenloop van omstandigheden, gaan nadenken over mijn carrière. Wat zou ik echt nog willen doen, waar wil ik over vijf jaar staan, hoe voeg ik iets toe? Een specialist ouderengeneeskunde die ook als zijinstromer was gestart na een andere specialisatie, zette me op het spoor van de ouderengeneeskunde. Ik vond het direct verfrissend: ik ervoer in een verpleeghuis minder hiërarchie en ik vond er veel meer gelijkwaardigheid. Bij het bespreken van een zorgleefplan heeft iedere discipline bijvoorbeeld inbreng, het is echt een multidisciplinair overleg. Ieder pakt zijn eigen stuk op en als arts voer je de regie.

Omdat Anouk niet vanuit negativiteit wilde overstappen, ging ze negen maanden aan de slag als anois ouderengeneeskunde. ‘De leuke kant van specialist ouderengeneeskunde in het verpleeghuis, is bijvoorbeeld dat je echt dokter kunt zijn. Je brengt veel tijd door met de cliënten en moet goed luisteren naar hun verhaal. Daarbij moet je vertrouwen op het lichamelijk onderzoek, omdat je minder diagnostiek voorhanden hebt dan in een ziekenhuis. Met de informatie die je hebt maak je samen met de cliënt keuzes.’

‘Tijdens mijn geneeskundestudie destijds was het niet gebruikelijk om buiten het ziekenhuis aan de slag te gaan. Ik hoop echt dat de specialisatie ouderengeneeskunde meer bekendheid krijgt en dat steeds meer artsen zien hoe mooi en waardevol dit vak is. Ik ben blij dat mijn beroepsvereniging Verenso zich daarvoor hardmaakt. Onbekend maakt onbemind, denk ik.’

Het eerste halfjaar van het centraal opleidingsprogramma noemt Anouk ‘een feestje’. ‘Je leert zoveel, ook van de andere aiossen. Je ervaring neem je mee, een eerdere specialisatie is zeker geen verloren tijd. Ik was jarenlang bezig met: wat is de volgende stap in mijn carrière; ga ik door tot mijn pensioen? Nu ervaar ik weer voldoening in mijn werk en ben ik daar niet meer mee bezig. Ik kom dagelijks thuis met de mooiste verhalen!’