‘Van mijn chronische patiënten ervaart 40 procent gezondheidsverlies’

Hoe vergaat het artsen op de werkvloer in tijden van covid-19? Vandaag de belevenissen van internist Marieke van den Beuken-van Everdingen. 40 procent van haar chronisch zieke patiënten geeft aan tijdens de pandemie in gezondheid achteruit te zijn gegaan.

Tijdens de eerste golf was internist en bijzonder hoogleraar palliatieve zorg in Maastricht Marieke van den Beuken druk met het maken van schaarsteprotocollen voor palliatieve zorg. ‘We waren bang voor tekorten aan mensen, middelen en materialen en wilden beschrijven wat we bijvoorbeeld van mantelzorgers zouden kunnen vragen als er geen thuiszorg meer beschikbaar zou zijn. Ik was onder de indruk hoe snel we dat toen voor elkaar hebben gekregen. We hebben die situaties gelukkig niet bij de hand gehad.’

Fysio dicht

Van den Beuken vroeg zich in die tijd wel af hoe het ging met haar patiënten, de mensen met hartfalen, COPD en longfybrose. Ze zette een enquête uit en schrok van de resultaten. Bijna 40 procent van de 680 respondenten gaf aan in gezondheid achteruit te zijn gegaan. ‘Dat was meestal gerelateerd aan de veranderingen in de behandeling. Tijdens de eerste golf stopte bijvoorbeeld de fysiotherapie en het contact met de zorg verliep deels online.’ Ze heeft net de resultaten binnen van een tweede enquête. Opnieuw geeft 40 procent aan dat de gezondheid achteruit is gegaan. ‘Nu is de fysio opengebleven, maar de trainingsclubjes zijn gestopt. Ik zou mijn patiënten graag vragen waardoor ze denken dat hun gezondheid achteruit gaat. Veel mensen zijn ook gewoon bang: om besmet te worden omdat ze in de risicogroep zitten, voor opname op de ic, om alleen te zijn tijdens ziekte of om dood te gaan. Sommigen zitten al maanden achter de voordeur en durven niet naar de winkel. Ik denk dat de kosten van corona ook bij patiënten zonder corona behoorlijk hoog zullen zijn.’

Weinig vragen over corona

Van den Beuken adviseert vanuit het centrum voor transmurale zorg over palliatieve zorg. Artsen in de eerste en tweede lijn kunnen haar telefonisch om advies vragen. Meer dan de helft van de vragen komt uit de eerste lijn, maar voor corona worden ze heel weinig gebeld. ‘Wij hadden gedacht dat dit veel meer zou zijn. Misschien komt dat doordat de mensen die aan corona overlijden toch vooral in instellingen verblijven. Mensen uit verpleeghuizen kunnen ons ook bellen. Maar blijkbaar voelen de specialisten ouderengeneeskunde daar zich voldoende bekwaam.’

Winst

Een positief effect van corona zou kunnen zijn dat advance care planning en het belang van psychosociale aspecten als eenzaamheid, angst en depressie meer op het netvlies zijn komen te staan, zegt Van den Beuken. ‘Als ik verpleegkundigen vraag wat ze het ergste vinden aan de huidige situatie, dan noemen ze unaniem dat ze bij emotioneel geladen gesprekken niet even iemand kunnen aanraken. Ik denk dat veel mensen precies kunnen vertellen hoe vaak ze illegaal iemand hebben geknuffeld in het afgelopen jaar.’ Van Beuken is ook blij dat sinds 2019 geestelijke zorg thuis wordt vergoed. ‘Dat doet zo goed. Mensen kunnen existentiële vragen stellen en hebben daar veel baat bij.’