Samenwerken zit in de genen
Plaats een reactieVolgens gedragsbioloog Frans de Waal (zie ook Teamwork zit in de genen) wordt één van de boodschappen van de moderne neurowetenschap en het vergelijkend onderzoek naar het gedrag van mensen en dieren nog wel eens over het hoofd gezien: we hebben een diepgewortelde neiging tot samenwerken.
Hij wijdt er een schitterend, nieuw boek aan: Een tijd voor empathie. Daarin betoogt hij, met een beroep op onze evolutionaire geschiedenis en een vracht aan soms ongelooflijke en ontroerende voorbeelden van door hem geobserveerd diergedrag, dat mensen ‘zijn voorgeprogrammeerd om elkaar de helpende hand te reiken’.
De fundamentele, maar zelden gestelde vraag daarbij is: waarom is ons brein door natuurlijke selectie zo ontworpen dat we op onze medemensen zijn afgestemd, ‘dat we lijden onder hun leed en dat we genoegen beleven aan hun genoegen’? De darwinist De Waal legt het haarfijn uit.
Intussen maakt hij zich geen enkele illusie over de boosaardige kant van de mensheid en van andere verwante soorten. Hij schreef geen paradijselijke kitsch: concurrentie om voedsel, territorium en partners – hij weet best dat het bestaat. Hij zegt het zo: ‘Een op empathie gestoelde samenleving is niet vrijer van conflicten dan een huwelijk uit liefde.’
Toch is de scheiding die wij aanbrengen tussen zelfzuchtig en onzelfzuchtig gedrag waarschijnlijk vals, aldus De Waal. Hier stelt hij zichzelf een retorische vraag: ‘Waarom zouden we proberen het zelf en de ander uit elkaar te trekken als de verstrengeling van die twee het geheim achter onze coöperatieve natuur is?’ Ja, waarom eigenlijk, is de lezer inderdaad geneigd te denken.
Nergens vervalt De Waal in de ‘naturalistische drogreden’: aan de biologische grondslagen van ons gedrag ontleent hij geen voorschriften voor ons gedrag. Toch, als je niet beter wist, zou je denken dat De Waal het partijprogramma voor Job Cohen heeft geschreven: ‘de boel bij elkaar houden’. We zijn er eigenlijk voor gemaakt. HM
Naar de rubriek Scoop
- Er zijn nog geen reacties