Klokkenluiders

Ik heb iets met klokkenluiders. Die in de figuurlijke betekenis van het woord; als melder van misstanden. Je moet toch maar het lef hebben om, nadat je intern geen gehoor heb gekregen en er ook niks is veranderd, de kat de bel aan te binden. Niet flauw anoniem zoals bij het ‘lekken’ naar de pers, maar gewoon met open vizier. Je geeft daarmee je directe eigenbelang op, schaadt dat zelfs door de openbaarmaking. Het algemeen belang prevaleert. Onderzoek uit 2000 van de FNV laat zien dat het met veel klokkenluiders niet goed afloopt: 40 procent wordt ontslagen, 35 procent belandt in de ziektewet. Ze verworden tot paria, ook al hadden ze alle gelijk van de wereld.

Zo ook kindercardioloog Erik Jan Meijboom ('Van een klokkenluider houden ze nooit meer'). Mede door zijn optreden in 1995 is de operatiemortaliteit op de afdeling Kindercardiologie van het Wilhelmina Kinderziekenhuis inmiddels zo laag. Prima toch? Maar zijn prijs was hoog, al kan hij inmiddels een lange neus trekken naar al degenen die nog steeds niet de sportiviteit kunnen opbrengen om zijn goede rol van toen te erkennen.

Het heeft iets hypocriets. De mond vol hebben over patiëntveiligheid en transparantie, maar als de eigen reputatie in het geding komt, toch even de andere kant opkijken. Sterker nog: het niet willen weten, het kan en mag niet waar zijn. Dan gaat het gezichtsverlies een belangrijkere rol spelen dan het patiëntenbelang. Ze zouden kunnen zeggen: ‘U heeft ons voor een ramp behoed, veel dank daarvoor’, maar nee, de bazen graven zich steeds dieper in en het werk wordt de klokkenluider onmogelijk gemaakt. Bij defensie, de bouwwereld, de overheid, overal kom je deze reactie en de slachtoffers ervan tegen. In klein verband heeft Medisch Contact er ook mee te maken. Een columnist is ook een beetje een klokkenluider. En het is al een paar keer voorgekomen dat een baas ‘onze’ columnist monddood probeerde te maken. Soms helaas met succes. En dan in ander verband de mond vol hebben over kwaliteit en transparantie. Hoe ongeloofwaardig kan iemand zijn.

Klokkenluiders in de zorg zouden niet nodig moeten zijn. Tijdig en met open mind luisteren naar oplettende personen in de organisatie is echt beter dan hen onder het tapijt vegen.

Ben Crul

www.twitter.com/bencrulMC