Hersenpacemaker 'wekt' man uit bijna-vegetatieve toestand

Na zes jaar slechts minimale tekenen van bewustzijn te hebben vertoond, kan een Amerikaanse man weer eten, enkele woorden zeggen en film kijken. De man is de eerste persoon met deze vorm van hersenschade die is behandeld met deep brain stimulation, melden onderzoekers in Nature van 2 augustus.

Er zijn aanwijzingen dat bij patiënten die minimale tekenen van bewustzijn vertonen belangrijke netwerken in de cortex van de hersenen bewaard blijven. Onderzoekers onder leiding van Ali Rezai van het Center of Neurologic Restauration van de Cleveland Clinic wilden nagaan of het mogelijk was om deze netwerken met behulp van een therapeutische interventie opnieuw tot leven te wekken. Hun hypothese is dat de toestand van minimaal bewustzijn wordt veroorzaakt door onvoldoende stimulatie van deze netwerken vanuit de thalamus.

Omdat bekend is dat het stimuleren van de hersenen met elektroden goed mogelijk is, werd besloten de methode uit te proberen bij een langdurig laagbewuste patiënt. In 1999 werd bij de man bij een aanval zijn schedel ingeslagen. Sindsdien vertoont hij met tussenpozen enige mate van (zelf)bewustzijn en woont hij in een verzorgingshuis.

De resultaten van de ingreep zijn spectaculair. Binnen 48 uur na het inbrengen van de elektroden werd de patiënt actiever, opende hij langdurig de ogen en reageerde met  hoofdbewegingen op stemmen. Vervolgens lieten de artsen het apparaat gedurende vijftig dagen uit om de patiënt te laten herstellen van de ingreep.

Hierna is gedurende achttien weken geprobeerd het meest effectieve stimulatiepatroon te vinden. Tijdens deze periode lukte het de vooraf niet pratende patiënt om voorwerpen te benoemen en te pakken. Verder lukte het hem om voedsel door te slikken, zodat hij niet meer afhankelijk was van sondevoeding. Na deze periode werd het apparaat weer uitgezet om de effecten ervan beter te kunnen vaststellen. Het bleek dat een deel van de opnieuw verworven functies ook zonder elektrostimulatie aanhielden. De onderzoekers denken dat de behandeling werkt omdat daarmee de weggevallen regulatie van de thalamus vanuit de frontaalkwab wordt gecompenseerd.

De resultaten zijn hoopgevend voor een mogelijke toekomstige behandeling van dit type patiënten, stelt Nature. Waarschijnlijk komen niet alle patiënten met een verminderd bewustzijn in aanmerking voor de behandeling. Vermoedelijk heeft de methode alleen zin als er aanwijzingen zijn dat belangrijke netwerken in de hersenen bewaard zijn gebleven. Ook moeten de bevindingen nog in verdere studies worden bevestigd. << TvV

                                                                                                                        Foto: Cleveland Clinic